Ο ρόλος του Διευθυντή στο Νέο Ψηφιακό Σχολείο: Προεκτάσεις και προτάσεις
Ο ρόλος του Διευθυντή στο νέο ανοικτό ψηφιακό σχολείο εξαρτάται από το βαθμό αυτονομίας της σχολικής μονάδας. Ο Διευθυντής θα υποχρεωθεί να εκχωρήσει ευθύνες δηλ. αρμοδιότητες εκτελεστικής και διεκπεραιωτικής φύσης στο υποδιευθυντή και τους εκπαιδευτικούς και να υιοθετήσει ένα κράμα συγκεντρωτικής και συμμετοχικής ηγεσίας. O ρόλος του ηγέτη στη μελλοντική ανοιχτή σχολική μονάδα θα είναι πολύ πιο σύνθετος γιατί θα είναι περισσότερο έμμεσος: να εμπνέει, να πείθει, να είναι καταλύτης αλλαγών, να δημιουργεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδύεται η αυτο-οργάνωση και η δημιουργικότητα των συνεργατών του. Προσαρμόζοντας τη Θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας στις ανάγκες της σχολικής μονάδας, ο ηγέτης-διευθυντής αντί να διατηρεί το έλεγχο της υπάρχουσας κατάστασης πρέπει να διευκολύνει την ανάδειξη μίας νέας κατάστασης(διορατικός).
– Διαχειριστής χρόνου: Να φέρνει σε πέρας υποχρεώσεις που προκύπτουν από παράλληλους ή συγκρουόμενους ρόλους (σχολείο, οικογένεια, εξωσχολικές δραστηριότητες) με το μικρότερο ψυχικό κόστος στο λιγότερο χρόνο (αποδοτικός). Ως εκπρόσωπος της σχολικής μονάδας πρέπει να διαθέτει άρτια νομική και οικονομική κατάρτιση. Να γνωρίζει το γράμμα και να μπορεί να διαβάζει το πνεύμα του νόμου. Πνεύμα σημαίνει να προσαρμόζει το γράμμα στις ανάγκες της περίστασης. Αφού μάλιστα περιορίζονται τα επίπεδα της διοίκησης και μεταφέρονται αρμοδιότητες στη Σχολική Μονάδα ή στην Ομάδα Σχολείων η ερμηνεία νομικών κειμένων και η διεκπεραίωση οικονομικών υποχρεώσεων καθίσταται απαραίτητο προαπαιτούμενο.
– Ως διευθυντής είναι γραφειοκράτης που εκτελεί και ως εκπαιδευτικός είναι ηγέτης που εμπνέει. Πρέπει όχι μόνο να ενθαρρύνει για δράσεις αλλά κυρίως να παρέχει κίνητρα (Η αρχή της προσδοκίας). Ως καθοδηγητής πρέπει να ενθαρρύνει σχεδιασμούς οραμάτων αλλά συγχρόνως οφείλει να προετοιμάζει τους υφισταμένους του και να προετοιμάζεται ο ίδιος για το χειρότερο ώστε να αναδυθούν εναλλακτικές (προστατευτικός και διορατικός). Η παραπάνω διατύπωση υπονοεί ότι το περιβάλλον που θα κληθούν να εργαστούν οι εκπαιδευτικοί και η διοίκηση θα είναι αρκετά ανασφαλές αλλά και επιρρεπές προς αλλαγές και καινοτόμες δράσεις. Οι προθέσεις του Υπουργείου δύσκολα μπορούν να παρερμηνευτούν.
– Ο διευθυντής της σχολικής μονάδας οφείλει να είναι κάτοχος κοινωνικών δεξιοτήτων και συναισθηματικά νοήμων, στοιχεία απαραίτητα για τη δημιουργία ανθρώπινου εργασιακού περιβάλλοντος. Γνώστης της ψυχολογίας των εκπαιδευτικών και των μαθητών για τη δική του επιβίωση. Πρέπει να ενσυναισθάνεται τον αποδέκτη του μηνύματος του (empathy). Μήνυμα δεν είναι αυτό που λέει ο πομπός αλλά αυτό που αντιλαμβάνεται η ακατάστατη ψυχολογία του εφήβου. Να διαθέτει υπομονή και αυτορρύθμιση (self-regulation). Να μπορεί να αναγνωρίζει τα συναισθήματα τα δικά του και των άλλων και να τα χειρίζεται (emotional intelligence). Ως εκπρόσωπος της σχολικής μονάδας πρέπει να διαθέτει ένα ευρύ δίκτυο πληροφόρησης για να προσαρμόζει ανάλογα τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί. Ο διευθυντής αναλαμβάνει ρόλο διαπραγματευτή (επικοινωνιακές ικανότητες) με τους φορείς Επομένως, πρέπει να έχει γνώση του άτυπου δικτύου (συμπάθειες και αντιπάθειες) των ανθρώπων, που δεν εμφανίζεται σε κανένα οργανόγραμμα αλλά έχει τη δική του δυναμική. Πρέπει, επίσης, να χειρίζεται τους εξωσχολικούς φορείς προς όφελος του σχολικής του μονάδας. Να είναι ηλεκτρονικά εγγράμματος. Το ψηφιακό σχολείο είναι το βασικό συστατικό του οράματος του Νέου Σχολείου:
1. Το ψηφιακό περιβάλλον των ΤΠΕ καθίσταται το νέο εργασιακό και επικοινωνιακό περιβάλλον για εκπαιδευτικούς και μαθητές (νέα επικοινωνιακή και εργασιακή τάξη πραγμάτων). Με τα Project και τις νέες μορφές πολυεπίπεδης και πολυτροπικής κειμενικότητας (υπερκείμενο, ιστοσελίδες, εκπαιδευτικά ηλεκτρονικά λογισμικά, ιστολόγια) και τις μηχανές αναζήτησης επιδιώκεται ένα μάθημα διερευνητικό – ανακαλυπτικό (Bruner) και διαδραστικό (Vygotsky).
2. Οι ΤΠΕ θα υποστηρίξουν το νέο σύστημα ηλεκτρονικής διοίκησης της εκπαίδευσης και διαχείρισης εκπαιδευτικών δεδομένων (ηλεκτρονική μηχανογραφημένη διεύθυνση, e-portfolio assesment και ψηφιακή κοινωνική δικτύωση του σχολείου).
Ο διευθυντής επομένως καλείται να ηγηθεί ενός σχολείου που θα απλώνεται σε διαφορετικές κτιριακές εγκαταστάσεις (σχολικό συγκρότημα) και στο οποίο η πληροφορική τεχνολογία θα διαχέεται σε όλες τις δραστηριότητες της σχολικής ζωής. Ο υπολογιστής, πια, είναι το νέο περιβάλλον εργασίας και όχι απλώς ένα υποστηρικτικό mindtool.
Ενδεικτική Δικτυογραφία –Βιβλιογραφία:
1. https://digitalschool.minedu.gov.gr/manuals/sxoleio.php
2. https://www.opengov.gr/ypepth/?p=853
3. https://www.opengov.gr/ypepth/?p=854
4. Ιωάννης Κατσαρός, Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, ΥΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2008, σελ.131-138 και Τατίδου Κυριακή,Σωτηράκου Μαρία, Γιάννης Σκαράκης, Ηγεσία και Διοίκηση των εκπαιδευτικών Μονάδων, ΕΕΕΕΠ, 2011, σελ. 75-80, 110
5. Κωνσταντίνα Κ. Κυριαζάκου, Το μοντέλο ηγεσίας που συναντάται στους διευθυντές σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Θεσσαλονίκη 2009, σελ. 26-28 στη διεύθυνση
https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/13671/1/KiriatzakouMsc2009.pdf
6. Σαΐτης Χρήστος, Ο Διευθυντής στο Δημόσιο σχολείο, ΥΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2008, σελ.138-141
7. Μάργκαρετ ΤΖ. Ουίτλυ, Ηγεσία και Χάος, Η νέα επιστημονική διοίκηση των επιχειρήσεων, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003.
8. P. Montana – B. Charnov, Μάνατζμεντ, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, σελ 506-525.
Αμαλία Κ. Ηλιάδη
Φιλόλογος-Ιστορικός
Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων