3.4.3 Έκτακτη σύνοδος κορυφής και νέο δάνειο
Αντί για ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ που ορισμένοι προσδοκούσαν προκειμένου να αποσβεστεί μέρος τουλάχιστον του ελληνικού χρέους, τον Ιούλιο του 2011 η τρόικα συμφώνησε να καταβάλει την 5η τριμηνιαία δόση των 12 δις ευρώ, υπό τον όρο ότι θα ψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (που ήδη πραγματοποιήθηκε στις 29-30/6/2011 με 154 ψήφους), και ο σχετικός με αυτό Εφαρμοστικός Νόμος που περιλαμβάνει γενικές κατευθύνσεις για τα φορολογικά μέτρα, τις αποκρατικοποιήσεις, τις ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας κ.ά. Το νέο Πρόγραμμα και ο κυβερνητικός ανασχηματισμός στα μέσα Ιουνίου του 2011 αποσκοπούν στην πιο αυστηρή εφαρμογή των όρων του Μνημονίου που δεν τηρήθηκαν, όπως δείχνουν και τα νέα μέτρα των υπουργείων οικονομικών για τις αποκρατικοποιήσεις, μεταφορών για την απελευθέρωση του επαγγέλματος των οδηγών ταξί και της Υγείας για την πολιτική των φαρμάκων. Και πριν τον ανασχηματισμό, οι αγορές ήταν πιο δύσπιστες από ότι το 2010, η καλή διάθεση των εταίρων μας είχε αρχίσει να εξαντλείται και εκδηλώνονταν έντονη ανησυχία για τη δυνατότητα της Ελλάδας να ανταποκριθεί στους αυστηρούς όρους του νέου δανείου. Οι αντιδράσεις όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης ήταν αυτή τη φορά πιο έντονες και ενισχύθηκαν από τις αντίστοιχες αντιρρήσεις πολλών ξένων16.
16 «Το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της ελληνικής κυβέρνησης έχει πολλά στοιχεία προχειρότητας» (Financial Times 27/6/2011).Παρόμοιες επικρίσεις διατύπωσε, μεταξύ άλλων, και ο εκδότης του περιοδικού Forbes στο συνέδριο Greek Power Summit 2011 (Αθήνα Ιούνιος 2011). «Η λιτότητα από μόνη της δεν αποφέρει οικονομικούς και πολιτικούς καρπούς». Σχολίασε δε την αδιαφορία της ελληνικής κυβέρνησης να επικοινωνήσει με τους ξένους του συνεδρίου που είχαν μεγάλη εμπειρία στις αποκρατικοποιήσεις.
Με την απειλή που επικρέμεται για τη μη καταβολή της 6ης πλέον δόσης, η τρόικα προειδοποιεί ότι το 2011 το έλλειμμα ενδέχεται να διαμορφωθεί στο ύψος εκείνου του 2010 (πάνω από το 10% του ΑΕΠ). Για να μειωθεί, όπως προγραμματίζεται, στο 8% πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα προκειμένου να αντληθούν 7 δις ευρώ, 3% περίπου του ΑΕΠ.
Από την Κομισιόν προτάθηκε επίσης η χορήγηση νέου δανείου του ίδιου περίπου μεγέθους, 90 έως 120 δις ευρώ, την οποία η Γερμανική βουλή ενέκρινε την 10/6/2011 με άνετη πλειοψηφία. Η έκτακτη Σύνοδος Κρυφής της Ευρωζώνης την 21/7/2011 (της οποίας το τελικό ανακοινωθέν δεν είχε ακόμη εκδοθεί κατά την παράδοση του παρόντος κειμένου) προσπάθησε πρώτα να γεφυρώσει τις διιστάμενες απόψεις μεταξύ των δανειστών της χώρας. Να διερευνήσει επίσης τους τρόπους χορήγησης βοήθειας που δεν θα θεωρηθούν αναδιάρθρωση του χρέους.
Στη Σύνοδο επιτεύχθηκε μια καταρχήν συμφωνία στους επιμέρους όρους μεταξύ των κύριων δανειστών, με βάση και τις διαβεβαιώσεις ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να λάβει τα μέτρα που της ζητούν. Αποφασίστηκε η υπό προϋποθέσεις χορήγηση του νέου δανείου και των υπολειπόμενων δόσεων
των 53 δις ευρώ του προηγούμενου, καλύπτοντας τη χώρα στις χρηματοπιστωτικές της ανάγκες ως τα μέσα του 2014. Εναπόκειται δε σε αυτήν να εξασφαλίσει τη δημοσιονομική ισορροπία και να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη.
Τα ειδικά θέματα που απασχόλησαν τη Σύνοδο περιλαμβάνουν την επιμήκυνση των βασικών δανείων που λήγουν πρόσφατα, την παροχή εγγυήσεων σε όσους αποδεχθούν να συμμετάσχουν στο σχέδιο μετακύλισης (roll-over) του ελληνικού χρέους για να δεχθούν οι τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες και άλλοι ιδιώτες επενδυτές να συμμετάσχουν στο νέο πακέτο στήριξης τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού, το δικαίωμα αλλά και τη βοήθεια από την ΕΕ μέσω οικονομικής ενίσχυσης του προσωρινού μηχανισμού σταθερότητας EFSF και διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του, ώστε να μπορεί να επαναγοράζει δημόσιο χρέος από τις διεθνείς αγορές και η συνέχιση της προεξόφλησης τραπεζικών ομολόγων με κρατική εγγύηση από την ΕΚΤ17. Παρά δε τις αντιρρήσεις της Γερμανίας, συζητείται η έκδοση ευρωομολόγων. Το κύριο επιχείρημα είναι ότι μπορούν να «ενισχύσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη σταθερότητα στην Ευρωζώνη» και να δημιουργήσουν μια νέα μεγάλη αγορά θα συμβάλλει στην ενίσχυση της ρευστότητας.
Οι αντιδράσεις στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου και η παρακολούθηση της πορείας στην εφαρμογή του θα προσδιορίζουν επί μακρό χρόνο τις εξελίξεις στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές άλλες χώρες.
17 Με σκοπό να συμβάλλουν στη διερεύνηση των τρόπων αντιμετώπισης της ύφεση και πιστωτικής κρίσης στην Ελλάδα, πολλά από τα θέματα αυτά συζητούνται από τις αρχές Ιουλίου 2011 μεταξύ στελεχών μεγάλων τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών της Ευρωζώνης και της Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Ένωσης (Institute for International Finance, IIF).