Δεκέμβριος ο 12ος μήνας του έτους
Δεκέμβριος! Ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του έτους, αλλά και ο πρώτος του χειμώνα, με τις 31 χορταστικές ημέρες του. Ο μήνας όπου οι γιορτές πληθαίνουν περισσότερο από κάθε άλλον, που είναι απανωτές, που δεν προλαβαίνεις να ευχηθείς στον ένα και να σου η γιορτή του άλλου. Ο μήνας που περιέχει τα Χριστούγεννα μα και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, που είναι γεμάτος με τα αρώματα των κουραμπιέδων, των μελομακάρονων, και όλων των σιροπιαστών γλυκών που συνηθίζονται αυτές τις γιορτινές ημέρες. Τα παιδιά βοηθούν στη διακόσμηση του σπιτιού φτιάχνοντας εύκολες ή και δύσκολες Χριστουγεννιάτικες κατασκευές, Πρωτοχρονιάτικες ευχετήριες κάρτες και φυσικά στολίζοντας το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο!
Το κρύο γίνεται τσουχτερό, σε πολλές περιοχές χιονίζει τακτικά και όσο για τον ήλιο; όταν εμφανίζεται ίσα που καταφέρνει λίγο να δώσει μια ελπίδα ζέστης και όχι την πραγματική θαλπωρή του. Το Δεκέμβριο οι μέρες είναι μικρότερες, ενώ από τα Χριστούγεννα και μετά αρχίζουν να ξαναμεγαλώνουν σιγά σιγά. Χαρακτηριστική είναι η παροιμία που σχετίζεται με αυτό το γεγονός: “Του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα-καλησπέρα”, αφού σε αυτόν τον μήνα είναι οι μικρότερες ημέρες και οι μεγαλύτερες νύχτες.
Ονομασίες του Δεκεμβρίου
Το Δεκέμβριο τον ονομάζουν αλλιώς και…
Αι-Νικολιάτη ή Παππού-Νικόλα ή Αι-Νικολιά, εξαιτίας της γιορτής του Αγίου Νικολάου (στις 6 Δεκεμβρίου).
Αντριά, μιας και το κρύο στις μέρες του αντριεύει (δυναμώνει).
Βρομαλίτη, πιθανότατα εξαιτίας των ζώων που πεθαίνουν από το κρύο και βρωμάνε.
Γιορτινό, γιατί εκτός από τα Χριστούγεννα υπάρχουν σε αυτόν και πολλές άλλες γιορτές.
Χιονιά ή Ασπρομήνα, μιας και συνήθως μέσα στο μήνα Δεκέμβριο όλο και κάποιο χιονάκι θα πέσει.
Χριστουγεννάρη, λόγω φυσικά των Χριστουγέννων.
Γιορτές το Δεκέμβριο
Στο Δεκέμβρη πρωτοστατεί η Μικρή Σαρακοστή. Είναι πιο εύκολο να την ακολουθήσει κανείς, σε σχέση με τη Μεγάλη Σαρακοστή του Πάσχα, μιας και από τις 15 Νοεμβρίου που ξεκινάει και μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου, επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριών κάθε ημέρα εκτός από Τετάρτη και Παρασκευή.
Η πρώτη μεγάλη γιορτή του Δεκεμβρίου είναι στις 4 του μηνός, της Αγίας Βαρβάρας (όπου και το κρύο βαρβαρώνει) προστάτιδας του πυροβολικού. Ανήμερα της εορτής της συνηθίζεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας να φτιάχνονται και να μοιράζονται τα Βάρβαρα ή Βαρβάρα.
Και συνεχίζουμε δυναμικά με την γιορτή του Αγίου Σάββα την ακριβώς επομένη ημέρα, για να κάνουμε ένα βήμα ακόμη και να γιορτάσουμε στις 6 Δεκεμβρίου τον Άγιο Νικόλαο (προστάτη των ναυτικών) και φυσικά όλους τους Νίκους και Νικολέτες που υπάρχουν άφθονοι στην πατρίδα μας. Το τριήμερο 4, 5 και 6 Δεκεμβρίου ονομάζεται και Νικολοβάρβαρα.
Συνεχίζοντας, στις 9 του μηνός είναι της Αγίας Άννης ή όπως μας τραγουδά υπέροχα ο Αντώνης Καλογιάννης “στου Δεκέμβρη τις εννιά που ‘χεις Άννα τη γιορτή σου”.
Στις 12 Δεκεμβρίου είναι του Αγίου Σπυρίδωνος. Σπύρος και Σπυριδούλα έχουν την τιμητική τους καθώς επίσης και ολόκληρο το νησί της Κέρκυρας, όπου η μνήμη του Αγίου τιμάται με κάθε επισημότητα.
Μετά, στις 13 έχουν σειρά οι Ευστράτιοι και οι Ευστρατίες όπως και στις 15 έχουν την γιορτή τους οι Λευτέρηδες και οι Ελευθερίες· ο Άγιος Ελευθέριος είναι προστάτης για τις εγκυμονούσες και τις επίτοκες.
Στις 17 του Δεκέμβρη η εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του Αγίου Διονυσίου του Νέου.
Στις 18 Δεκεμβρίου είναι και η γιορτή του Αγίου Μόδεστου προστάτη των ζώων. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι συνήθιζαν από τα παλιότερα χρόνια -που τα ζώα τους ήταν απολύτως απαραίτητα στις γεωργικές τους εργασίες- να τα γιορτάζουν εκείνη την ημέρα. Σήμερα στις πόλεις και τα μεγάλα αστικά κέντρα όπου τα οικόσιτα ζώα έχουν χάσει την θέση τους στη ζωή μας, έχουμε πλέον τα ζωάκια συντροφιάς κάθε είδους, που σε κάθε αδιαθεσία τους και αρρώστια παρακαλούμε τον Άγιο Μόδεστο να κάνει το θαύμα του.
Στις 19 Δεκεμβρίου είναι της Αγίας Αγλαΐας και στις 22 της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας.
Και φτάνουμε και στην Παραμονή των Χριστουγέννων στις 24, που λέμε τα κάλαντα των Χριστουγέννων και που είναι η γιορτή της Αγίας Ευγενίας.
Για τις 25 Δεκεμβρίου δεν χρειάζονται φυσικά συστάσεις! Είναι η μέρα που όλοι οι Χριστιανοί γιορτάζουν τη Γέννηση του Χριστού μας! Τα σπίτια μυρίζουν από τα χριστουγεννιάτικα γλυκά, στα γιορτινά τραπέζια στρώνονται τα καλά σερβίτσια και όλη η οικογένεια μαζί με φίλους και συγγενείς απολαμβάνει τις χριστουγεννιάτικες συνταγές, αλλά και τα ποτά των Χριστουγέννων!
Στις 26 του Δεκέμβρη γιορτάζουν οι Μανώληδες και οι γιορτές του μήνα συνεχίζονται… στις 27 του Αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα και στις 31 της Αγίας Μελανίας. Φυσικά, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους για να ψάλουν σε κάθε σπίτι τα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα!
Φυσικά, όπως συμβαίνει σε κάθε μήνα, έτσι και στο Δεκέμβριο, κάθε μέρα είναι αφιερωμένη σε κάποιον Άγιο ή Μάρτυρα. Τα απολυτίκια κάποιων εξ αυτών, καθώς και συνδέσμους για τον βίο τους, μπορείτε να δείτε στη σελίδα της Ματιάς: Απολυτίκια του μηνός Δεκεμβρίου!
Αργίες το Δεκέμβριο
Η 25η και 26η είναι οι επίσημες αργίες του Δεκεμβρίου.
Επίσης την 31η Δεκεμβρίου, παραμονή της πρωτοχρονιάς, το ωράριο στο δημόσιο κυρίως είναι πιο ελαστικό, ενώ τα καταστήματα είναι ανοικτά μέχρι αργά το απόγευμα, για να κάνουμε όλοι μας τα τελευταία ψώνια των εορτών.
Γεωργικές εργασίες το Δεκέμβριο
Λόγω του κρύου, οι αγροτικές εργασίες το μήνα Δεκέμβριο είναι περιορισμένες.
Οι δενδροκαλλιεργητές τελειώνουν το μάζεμα των ελιών, ενώ ξεκινά για τα καλά η συγκομιδή των εσπεριδοειδών.
Οι μελισσοκόμοι προστατεύουν τις μέλισσες σκεπάζοντας τις κυψέλες τους.
Οι οινοπαραγωγοί ανοίγουν τα βαρέλια με το νέο κρασί της χρονιάς.
Και τέλος, οι κτηνοτρόφοι κάνουν τις τελευταίες εργασίες στους στάβλους τους, για το βαρύ χειμώνα που θα αντιμετωπίσουν τα ζώα τους.
Ποια λαχανικά φυτεύουμε το Δεκέμβριο
Σέλινο
Σέσκουλο
Σπανάκι
Ποια λαχανικά είναι φρέσκα το Δεκέμβριο
Αντίδι
Κουνουπίδι
Λάχανο
Μαρούλι
Μπρόκολο
Πατάτα
Ραπάνι
Ραδίκι
Ρόκα
Σέλινο
Σέσκουλο
Σπανάκι
Σταμναγκάθι
Σχοινόπρασο
Ποια φρούτα είναι φρέσκα το Δεκέμβριο
Ακτινίδια
Γκρέϊπφρουτ
Λεμόνια
Λωτοί
Μανταρίνια
Μήλα
Πορτοκάλια
Οικιακές εργασίες το Δεκέμβριο
Τις ημέρες του Δεκεμβρίου, ιδιαίτερα του πρώτου δεκαπενθημέρου, πρωτοστατεί η Χριστουγεννιάτικη Διακόσμηση του σπιτιού μας. Κάποιες ιδέες μπορείτε να βρείτε στο άρθρο της Ματιάς: Διακόσμηση του σπιτιού για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά!
Την τελευταία εβδομάδα του έτους, αυτή που είναι ενδιάμεσα στα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, γίνονται οι περισσότερες ετοιμασίες και αγορές για δώρα της τελευταίας στιγμής, ψώνια για το ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς ή κάποια πράγματα που ξεχάστηκαν ή προέκυψαν ξαφνικά.
Οι δρόμοι είναι γεμάτοι κόσμο, στους γνωστούς εμπορικούς ίσως είναι δύσκολο ακόμη και το να βαδίσεις, στα παιχνιδάδικα γίνονται εμφανείς οι ελλείψεις στα πιο διαφημιζόμενα παιχνίδια. Οι βασιλόπιτες πωλούνται η μια μετά την άλλη, προσπαθώντας να συναγωνιστούν τις σπιτικές σε γεύση και εμφάνιση, και τα γούρια αγοράζονται σωρηδόν, για να συνοδεύσουν τα υπόλοιπα δώρα των εορτών!
Για τα γιορτινά τραπεζώματα, μπορείτε να συμβουλευτείτε τα άρθρα μας: Διακόσμηση τραπεζιού με κουκουνάρια και Στολισμός τραπεζιού χιονάνθρωποι!
Έθιμα το Δεκέμβριο
Φυσικά, την Παραμονή των Χριστουγέννων, από νωρίς το πρωί ψάλλονται και τα κάλαντα των Χριστουγέννων. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, ανάλογα με τον τόπο, την έμπνευση και την μουσική που συνηθίζεται. Παλιότερα όλα τα σπιτικά άνοιγαν την πόρτα τους στις μεγάλες ομάδες παιδιών για να ακούσουν τα κάλαντα και να φιλέψουν τους μικρούς αγγελιοφόρους της χαράς με γλυκίσματα, αυγά, κουλούρια, μελομακάρονα, καρύδια και άλλους ξηρούς καρπούς. Στις μέρες μας συνηθίζονται πολύ μικρότερες ομάδες παιδιών, συνήθως 2-3 ή και ένα μόνο του παιδάκι που συνοδεύει διακριτικά ενήλικας. Το φίλεμα είναι συνήθως χρήματα που τα παιδιά μοιράζουν, και συγκεντρώνουν για να πάρουν κάτι που θέλουν πολύ.
Κάποιοι, ακολουθώντας το δυτικό έθιμο μοιράζουν την παραμονή των Χριστουγέννων τα δώρα τους, αργά το βράδυ, καθώς έρχονται τα Χριστούγεννα, μα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού περιμένει για να πάρει τα δώρα του από τον αγαπημένο Άι Βασίλη.
Και φτάνουμε στην Γέννηση του Χριστού μας, τα Χριστούγεννα! Η λειτουργία γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες όμως υπάρχουν και εκκλησίες που κάνουν την λειτουργία δύο φορές. Μία πολύ πρωί και μία που ξεκινά αργότερα, έτσι ώστε οι πιστοί να μπορούν ευκολότερα να λειτουργηθούν. Και τι έχει σειρά; Μα, το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι φυσικά!!! Ναι, αυτό που είναι γεμάτο με όλα τα γιορτινά καλούδια της κουζίνας της οικοδέσποινας ή του οικοδεσπότη, φτιαγμένα με αγάπη και μαγειρική τέχνη. Ανάλογα με την περιοχή και με τα γούστα, σαν κυρίως πιάτο σερβίρεται η ξενόφερτη γαλοπούλα με γέμιση ξηρών καρπών (κάστανα, σταφίδες, κουκουνάρι κ.α.) με πατάτες στον φούρνο, το πιο “προσγειωμένο” γεμιστό κοτόπουλο στο φούρνο, το παραδοσιακό χοιρινό πρασοσέλινο ή ό,τι άλλο φτιάξουν τα χεράκια της μαγείρισσας ή του μάγειρά μας! Φυσικά μετά από όλα αυτά ακολουθούν τα παραδοσιακά γλυκά και γλυκίσματα: κουραμπιέδες, μελομακάρονα, σαραγλί, γαλακτομπούρεκα και μπακλαβάδες χωρίς βέβαια να αποκλείονται οι λέμον πάι και οι μπλακ φόρεστ!
Γενικά η περίοδος του Δωδεκαημέρου βρίθει από διάφορα έθιμα που λαμβάνουν χώρα στις μαγευτικές γωνιές της πατρίδας μας. Κάποια από αυτά είναι:
Το «Χριστόξυλο» και το «Πάντρεμα της Φωτιάς»
Το τάισμα της βρύσης – αμίλητο νερό
Παροιμίες για τον μήνα Δεκέμβριο
Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.
Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα,
χαρά σ’ εκείνο το γεωργό, πού ‘χει πολλά σπαρμένα.
Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα,
και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.
Αγία Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απεκρίθει:
– Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο,
γιατί Αι Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.
Άγια Βαρβάρα γέννησε και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Αϊ Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
Του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα – καλησπέρα.
Δεκέμβρη μου με πάγωσες και πώς να ξεπαγώσω.
Νικολίτσα Βαρβαρίτσα, μπρος οπίσω ο χειμώνας.
Δεκέμβρη με τα κρύα σου πως να ξεχειμωνιάσω.
Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
Μήνα μου Σαρακοστιάτη και καλέ Χριστουγεννιάτη.