Χρήσεις των Άγριων Εδώδιμων Χόρτων
Η συνεισφορά των Άγριων Εδώδιμων Χόρτων στην καθημερινότητα μας είναι πολύπλευρη. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα φυτικά είδη χρησιμοποιούνται κυρίως στη διατροφή του ανθρώπου, όπως επίσης και ως φάρμακα στα πλαίσια της παραδοσιακής ιατρικής είτε αυτούσια (κατάπλασμα, σκόνη), είτε ως τυποποιημένα εμπορικά σκευάσματα. Παρόλα αυτά, η χρήση των Άγριων Εδώδιμων Χόρτων ως φάρμακα δεν περιορίζεται μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και στον κλάδο της κτηνοτροφίας. Ακόμα, αυτά τα φυτικά είδη μπορούν να αξιοποιηθούν στη γεωργία προς καταπολέμηση διαφόρων εδαφογενών φυτοπαθογόνων, όπως επίσης και στην καταστολή της ανάπτυξης μυκήτων που εμφανίζονται μετασυλλεκτικά σε φρούτα και λαχανικά.
Επιπλέον τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα περιέχουν, όπως και τα Αρωματικά και Φαρμακευτικά φυτά, βιοδραστικές ουσίες και δευτερογενείς μεταβολίτες, στην ύπαρξη των οποίων οφείλονται αρκετές από τις προαναφερόμενες χρήσεις τους. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η πιθανή αξιοποίηση αυτών των ειδών στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού, κυρίως σε περιοχές στις οποίες φύονταν και αξιοποιούνταν από τους κατοίκους, με σκοπό παραδοσιακές συνταγές που πιθανώς είχαν εκλείψει, να έρθουν ξανά στο προσκήνιο.
Άγρια Εδώδιμα Χόρτα και κοινωνία
Τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα κατείχαν σημαντική θέση στην καθημερινότητα μας, ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικοπολιτικών διαταραχών. Ωστόσο, αν και είχαν πραγματοποιηθεί προσπάθειες προώθησης και συνεπώς ένταξής τους σε εκλεπτυσμένα γεύματα στα πλαίσια της υγιεινής διατροφής, αυτά παραμένουν ακόμα και σήμερα παραγκωνισμένα. Αυτή η υποτίμησή τους οφείλεται εν μέρει στην εγκατάλειψη δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την ύπαιθρο και γενικότερα στη μειωμένη επαφή του ανθρώπου με τη φύση. Ωστόσο, η περιφρόνηση αυτών των φυτικών ειδών είναι εμφανής από την περίοδο της Αναγέννησης -στην οποία υπήρχε επισιτιστική ασφάλεια- και οφείλεται σε διάφορα και ποικίλα γεγονότα. Αναλυτικότερα, ακόμα και από εκείνη την εποχή, υπήρχε το στερεότυπο ότι τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα ήταν ευτελή τρόφιμα με τα οποία τρέφονταν κατά κύριο λόγο οι φτωχοί. Επιπλέον, η εισαγωγή νέων καλλιεργούμενων ειδών, όπως τα ζαχαρότευτλα, επαναπροσδιόρισε τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων συμβάλλοντας στην περαιτέρω περιφρόνησή αυτών των φυτικών ειδών. Επίσης, η ελλιπής παιδεία περί διατροφής γενικότερα, συμβάλλει στην εδραίωση αυτού του φαινομένου, αφού η γνώση περί ύπαρξης των Άγριων Εδώδιμων Χόρτων μεταδίδεται κυρίως από τους ηλικιωμένους στους νεότερους.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη συλλογή Άγριων Εδώδιμων Χόρτων
Σχετικά με τη δυνατότητα συλλογής των Άγριων Εδώδιμων Χόρτων, αυτή επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ο κυριότερος από αυτούς είναι η πρόσβαση σε μέρη όπου φύονται, καθώς και ο σκοπός για τον οποίο συλλέγονται. Σε αυτούς τους παράγοντες συγκαταλέγονται η απόσταση των σημείων πώλησης από τα νοικοκυριά, το εισόδημά αυτών, όπως επίσης και το φύλο του ατόμου που ασχολείται με τη σίτιση της οικογένειας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες προτιμούν περισσότερο τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα από τους άντρες, αφού οι τελευταίοι προτιμούν διαφορετικές δραστηριότητες προς συλλογή τροφής, όπως το κυνήγι ή το ψάρεμα. Τέλος, η δυσκολία στην προετοιμασία για το μαγείρεμα τους επηρεάζει σημαντικά την πιθανότητα συλλογής τους, επειδή η εύρεση χρόνου για τον καθαρισμό τους στην εποχή μας είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
Τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα ως κομμάτι της Μεσογειακής Διατροφής
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα χρησιμοποιούνται στη διατροφή του ανθρώπου. Ωστόσο, αξίζει να εστιάσουμε στη Μεσογειακή Διατροφή, επειδή τα είδη αυτά συνοδεύονται με αγνό παρθένο ελαιόλαδο, το οποίο θεωρείται ως βασικό συστατικό της Μεσογειακής Διατροφής. Τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα χαρακτηρίζονται ως τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας, διότι περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες σε σημαντικές ποσότητες και συγκρίσιμες με αυτές που μπορούν να προσληφθούν από την κατανάλωση διαφόρων άλλων τροφών. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η υιοθέτηση της Κρητικής διατροφής, ένα διατροφικό μοντέλο που βασίζεται στις αρχές της μεσογειακής διατροφής και ταυτόχρονα πλούσιο σε χόρτα και λαχανικά, συμβάλλει στη μείωση της πιθανότητας θανάτου από προβλήματα καρδιολογικής φύσεως.
Προτάσεις για την ανάδειξη της σημασίας τους στην καθημερινότητα
Ενώ τα Άγρια Εδώδιμα Χόρτα στην καθημερινότητά μας παραμένουν παραγκωνισμένα, είναι ακόμα εφικτή η ανάδειξή της χρησιμότητάς τους. Σε αυτή την κατεύθυνση συνεισφέρει κυρίως η ενημέρωση της κοινωνίας με κάθε τρόπο σχετικά με τα οφέλη που προσφέρει η ύπαρξή τους στην καθημερινότητά μας. Επιπλέον, πολύτιμοι αρωγοί σε αυτήν την προσπάθεια θα μπορούσαν να είναι το διαδίκτυο, καταξιωμένοι μάγειρες, καθώς και άνθρωποι που κατέχουν πολύτιμες γνώσεις περί αυτών των φυτικών ειδών. Ακόμα, η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού σε συνδυασμό με την προώθηση της καλλιέργειάς τους μέσω οικονομικών κινήτρων, θα καθιστούσαν εφικτή την καλλιέργειά τους σε ευρύτερη κλίμακα, όπως επίσης και η πιθανή αξιοποίηση ορισμένων ειδών Άγριων Εδώδιμων Χόρτων στη γενετική βελτίωση άλλων ειδών, αφού αυτά χαρακτηρίζονται από την προσαρμοστικότητά τους σε αντίξοες συνθήκες.
Αναστάσιος Παναγιώτου, Γεωπόνος
To read this article in English click here: Wild Vegetables in everyday life