Εκδόσεις Κέδρος, 2016
Σελ. 565
Ένα μυθιστόρημα σαν κινηματογραφική ταινία, που αποτυπώνει την ανθρώπινη πλευρά του Νίκου Ζαχαριάδη, του ιστορικού ηγέτη του ΚΚΕ.
Νίκος Ζαχαριάδης, θύτης και θύμα μιας νοοτροπίας, θεός για κάποιους, διάβολος για άλλους, υπήρξε άνθρωπος με σάρκα και οστά, με παιδιά, με γυναίκες που τον αγάπησαν, με συντρόφους που υπέφεραν για χάρη του ή εξαιτίας του. Η ζωή του, συναρπαστική, καθρεφτίζει τη μοίρα της Αριστεράς, τις συγκρούσεις της εποχής του, τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, τις αντιπαλότητες που ακόμα διαιωνίζονται.
Όταν διαβάσει κανείς το μυθιστόρημα μπορεί να το δει με την φαντασία του να εκτυλίσσεται σαν κινηματογραφική ταινία. Οι δύο συγγραφείς προσπαθήσανε να δώσουνε την ανθρώπινη πλευρά του Νίκου Ζαχαριάδη αποφεύγοντας τους αφορισμούς, τη στράτευση και τις κρίσεις. Οι κρίσεις για όλα ανήκουν στον αναγνώστη.
Ιστορικά και μυθοπλαστικά πρόσωπα συναντώνται στο μυθιστορηματικό πορτρέτο μιας μυθικής όσο και αμφιλεγόμενης φυσιογνωμίας της ελληνικής Αριστεράς, κινηματογραφικά δοσμένο από τον συγγραφέα Ευάγγελο Μαυρουδή σε συνεργασία με τον πρόσφατα εκλιπόντα βραβευμένο σκηνοθέτη Κώστα Κουτσομύτη.
Η ιδέα του τίτλου είναι βασισμένη στο ότι το τανγκό θέλει δυο και αναφέρεται στον Εμφύλιο σαν ένα ταγκό αίματος. Στο βιβλίο το κόκκινο ταγκό παρουσιάζεται σαν ένα προπολεμικό τραγούδι, που το τραγουδούσαν οι ήρωες της Αντίστασης, το χορεύει ο Ζαχαριάδης όταν παντρεύεται τη Ρούλα Κουκούλου, το χορεύουν πριν χωρίσουν για να έρθει η Ρούλα από το Βουκουρέστι στην Ελλάδα.
Ένα επικό μυθιστόρημα για τον άνθρωπο που ταυτίστηκε με τη μεγαλύτερη τραγωδία της χώρας, τον Εμφύλιο.
Στις σελίδες του βιβλίου απλώνεται ένα μεγάλο τμήμα της σύγχρονης Ιστορίας της χώρας, από την Απελευθέρωση στον Εμφύλιο, μέσα από τη σκέψη και τις πράξεις του Ζαχαριάδη, μέχρι τον εκτοπισμό του στη Σιβηρία, από το καθεστώς στο οποίο αφιερώθηκε, την απομόνωσή του υπό εικοσιτετράωρη αστυνομική παρακολούθηση και το τραγικό του τέλος (αυτοκτόνησε, μετατρέποντας σε αυτοσχέδια αγχόνη τον σωλήνα θέρμανσης). Το 1991 ο Κουτσομύτης μαθαίνει την αλήθεια για την αυτοκτονία του Ζαχαριάδη και άρχισε την έρευνα. Συνεργάστηκε με τον γιατρό και φίλο του Ευάγγελο Μαυρουδή, και μαζί, μέσα σε δυο χρόνια, γράψανε το βιβλίο. Η αυτοκτονία του Ζαχαριάδη συγκαλύφθηκε από το Κόμμα και την οικογένειά του. Η αυτοκτονία του όπως την αισθάνθηκε ο ίδιος εκείνος και όπως πραγματοποιήθηκε, ήταν μια πολιτική πράξη ενάντια στο Κόμμα. Γιατί αυτό το Κόμμα δεν θέλησε ποτέ να βγει προς τα έξω και γι’ αυτό για 18 χρόνια συγκάλυπταν την αλήθεια. Προδόθηκε, δηλαδή, και από τον Φλωράκη και από τη γυναίκα του, που ήταν οι μόνοι που ήξεραν τι έγινε, και από τα παιδιά του και από το Κόμμα, εδώ και στη Σοβιετική Ένωση. Η αποκάλυψη έγινε σχεδόν τυχαία. Από μια τροχονόμο, που έμενε απέναντί του στο Σουργκούτ, όταν ήταν παιδί, και έγραψε σε μια τοπική εφημερίδα, για την αυτοκτονία, νομίζοντας λανθασμένα πως ήταν ο Γλέζος. Ένας αντισυνταγματάρχης της KGB απάντησε πως δεν ήταν ο Γλέζος αλλά ο Ζαχαριάδης. Και κάπως έτσι φανερώθηκαν όλα.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης (1903-1973) υπήρξε ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ. Ως καθοδηγητής, κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Στάλιν, λόγω πολιτικών χειρισμών, αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της ιστορίας. Το 1934, εξελέγη γενικός γραμματέας του ΚΚΕ. Το 1936 συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Κέρκυρα, απ’ όπου μεταφέρθηκε στα κρατητήρια των Αθηνών. Με την εισβολή των Γερμανών, παραδίδεται στην Γκεστάπο και στις 30 Νοεμβρίου 1941 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Τον Μάιο του 1945 οι Αμερικανοί έφτασαν στο Νταχάου και απελευθέρωσαν τους κρατούμενους και τον Ζαχαριάδη. Μετά την επιστροφή του από το Νταχάου ανέλαβε τα ηνία του ΚΚΕ από τον Γιώργο Σιάντο. Το 1956 ως αποτέλεσμα και της αποσταλινοποίησης στην ΕΣΣΔ, ο Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε ως «σεχταριστής». Αρχικά εξορίστηκε στο Μποροβίτσι της ΕΣΣΔ, όπου μέχρι το 1962 εργάστηκε σε δασική υπηρεσία. Μετά εξορίστηκε στο Σουργκούτ, ζώντας με το ψευδώνυμο Νικολάι Νικολάγιεβιτς Νικολάγιεφ. Εκεί προέβη σε τρεις απεργίες πείνας, ζητώντας την αποκατάστασή της φήμης του και την απελευθέρωση. Ως διαμαρτυρία στις συνθήκες εξορίας του, ο Ζαχαριάδης έχοντας ταλαιπωρηθεί από τις αλλεπάλληλες απεργίες πείνας, απείλησε ότι αν δεν αλλάξουν τα περιοριστικά μέτρα εναντίον του θα αυτοκτονούσε όπως και τελικά έπραξε την 1η Αυγούστου 1973, σε ηλικία 70 ετών.
Στις 29 Μαΐου 1945, μια βρετανική Ντακότα φέρνει στην Αθήνα τον Νίκο Ζαχαριάδη, κρατούμενο μέχρι τότε στο Νταχάου. Οι κομμουνιστές οπαδοί του τον υποδέχονται σαν μεσσία. Αλλά ο Ζαχαριάδης έχει ανομολόγητα πολιτικά σχέδια και οι πολιτικές επιλογές του εντείνουν την εμφύλια σύγκρουση με καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα, αλλά και για την κοινωνική συνοχή του ελληνικού κράτους. Πώς οδηγήθηκε ένας παντοδύναμος και λαοπρόβλητος αρχηγός στην ήττα και, κατόπιν, γιατί επέλεξε να αυτοκτονήσει τα μετασταλινικά χρόνια, στη Σιβηρία όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του; Ποια σχέση μπορεί να έχει η αφήγηση εκείνης της οδυνηρής περιόδου με το σήμερα; Ο Κώστας Κουστομύτης με τον Ευάγγελο Μαυρουδή υπογράφουν το κύκνειο άσμα του…
Το «Κόκκινο ταγκό» είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα. Είναι πολιτικό εν επιγνώσει. Γιατί δεν είναι μια βιογραφία, αγιογραφική προσέγγιση ούτε απλώς μια αναπαραγωγή ιστορικών γεγονότων. Αλλά επειδή επιτρέπει στον αναγνώστη να σκεφθεί με έναν πιο σύνθετο και ολοκληρωμένο τρόπο θεμελιώδη ερωτήματα για την πορεία της χώρας μας.
Διαβάζοντας το βιβλίο, οδηγούμαστε στην αλήθεια για τον Ζαχαριάδη. Και η γνώση της αλήθειας είναι μια διαδικασία και βοηθητική και λυτρωτική.
Ο Κώστας Κουτσομύτης γεννήθηκε στα Γρεβενά το 1938 και σπούδασε κινηματογράφο στη Βιέννη. Βραβευμένος για τη δουλειά του στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, έχει διασκευάσει σε τηλεοπτικές σειρές 17 μυθιστορήματα -Βαμμένα κόκκινα μαλλιά, Ο κίτρινος φάκελος, Η εκτέλεση, Τα παιδιά της Νιόβης, Ματωμένα χώματα κ.α., φέρνοντας σε επαφή το πλατύ κοινό με τη σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία. Έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2016 ενώ το «Κόκκινο ταγκό» βρισκόταν στη διαδικασία της έκδοσης.
Ο Ευάγγελος Μαρουδής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Είναι γιατρός και ζει στη Ραφήνα. Άλλα έργα του είναι: «Η θάλασσά μας», «Ένωση και Πρόοδος», και «Φως εξ Ανατολών» που αποτελούν την τριλογία «Επιστροφή στη Σμύρνη» καθώς και το μυθιστόρημά του «Ο χρόνος με τη Ρόζι».
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Στις 29 Μαΐου 1945 μια βρετανική Ντακότα φέρνει στην Αθήνα τον Νίκο Ζαχαριάδη, κρατούμενο μέχρι τότε στο Νταχάου. Οι οπαδοί της Αριστεράς τον υποδέχονται σαν μεσσία.
Στις δύσκολες συνθήκες της εποχής, και ενώ μαίνεται η λευκή τρομοκρατία, εκείνος επαγγέλλεται τη συμφιλίωση. Οι επιλογές του όμως εντείνουν τη σύγκρουση και ο εμφύλιος πόλεμος, με τις καταστροφικές για τη χώρα συνέπειες, οδηγεί τον ίδιο και τους συντρόφους του στην εξορία.
Εκεί νέες συγκρούσεις προκαλούν την πτώση του. Εκτοπισμένος, στη συνέχεια, στη Σιβηρία από το καθεστώς στο οποίο αφιερώθηκε, απομονωμένος, υπό εικοσιτετράωρη αστυνομική παρακολούθηση, δίνει τέλος στη ζωή του μετατρέποντας σε αυτοσχέδια αγχόνη το σωλήνα του καλοριφέρ.
Το κόκκινο τανγκό αποτελεί μια μυθιστορηματική ψυχογραφία του ανθρώπου που θεωρήθηκε ο «θεός» της Αριστεράς. Στις σελίδες του οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες συνυπάρχουν με ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Νίκος Μπελογιάννης, ο αρχιστράτηγος του Δημοκρατικού Στρατού Μάρκος Βαφειάδης, αλλά και οι γυναίκες που ερωτεύθηκαν τον Νίκο Ζαχαριάδη, η Μάνια Νοβίκοβα και η Ρούλα Κουκούλου. Με κινηματογραφικό τρόπο, τα γεγονότα παρουσιάζονται πρισματικά, ζωντανεύοντας την εποχή που σημάδεψε τη νεότερη ελληνική ιστορία.