Αυτό το βιβλίο προσφέρει τροφή και γυμναστική για το πνεύμα σου. Από τη μια μεριά, θα βρεις εδώ πολλά παιχνίδια και κόλπα (και φυσικά παγίδες – γιατί να το αρνηθούμε…) που θα σου επιτρέψουν, σε μια δεδομένη στιγμή, να κερδίσεις ένα κέρασμα στο μπαρ, να διασκεδάσεις τους φίλους σου ή να κοροϊδέψεις τους εχθρούς σου (ή το αντίθετο), από την άλλη θα βρεις μια διαλεχτή συλλογή προβλημάτων που απαιτούν εξυπνάδα. Αυτά οφείλεις να τα λύσεις για σένα, προτού τα συμπεριλάβεις στο οπλοστάσιο σου για να τα χρησιμοποιήσεις στην παρέα.
…
Με αυτά ακριβώς τα λόγια δίνει ο συγγραφέας Κάρλο Φραμπέτι -στο εισαγωγικό σημείωμα- το στίγμα του βιβλίου του «Manual del ingenioso», ελληνιστί «Το εγχειρίδιο του επιτήδειου». Ένα άκρως ενδιαφέρον ανάγνωσμα που κυκλοφόρησε στην χώρα μας το 2007 από τις εκδόσεις Opera, σε μετάφραση του Κρίτων Ηλιόπουλου. Ας γυρίσουμε όμως το εξώφυλλο για να δούμε τι έχει τοποθετήσει ο Ιταλός μαθηματικός και συγγραφέας στις σελίδες του εν λόγω βιβλίου για εμάς…
Παιχνίδια με μολύβι και χαρτί. Αλήθεια, θυμάστε πόσες και πόσες ώρες διασκεδάζαμε μικροί έχοντας στα χέρια μας ένα μολύβι και μπροστά μας κόλες λευκού χαρτιού; Ε! Ήρθε η ώρα να ξαναζήσουμε, εμείς οι μεγαλύτεροι, αυτές τις θρυλικές στιγμές και οι μικρότεροι να ανακαλύψουν νέους τρόπους διασκέδασης. Χάρτινα πουλιά, μονοκοντυλιές, το τεστ του Τζιότο, σπαζοκεφαλιές με ευθείες και σημεία, είναι μόνο μερικά από αυτά.
Καταφέρατε μετά από κόπο να κόψετε το κάπνισμα; Συγχαρητήρια! Είναι καιρός όμως να το ξαναρχίσετε. Αστειεύομαι! Απλά, υπάρχουν μερικά κόλπα που μπορείτε να κάνετε χρησιμοποιώντας τα αγαπημένα παρελκόμενα ενός καπνιστή… από το τσιγάρο που λυγίζει τόσο ώστε να σχηματίσει κύκλο χωρίς να σπάσει, έως το τσιγάρο που όταν το φυσάτε εκείνο σβήνει αντί να ανάβει!
Μιας όμως και είπαμε για τσιγάρα, ας περάσουμε σε κάτι συναφές… τα σπίρτα! Εκεί να δείτε ποικιλία παιχνιδιών, κόλπων και σπαζοκεφαλιών! Θα κάψουμε, θα σπάσουμε και κυρίως θα μετακινήσουμε πολλές από αυτές τις μικρές ξύλινες πηγές φλόγας! Και αφού τα κάνουμε όλα αυτά, θα έρθει η ώρα των νομισμάτων και κατόπιν των χαρτονομισμάτων… έως το χαρτονόμισμα του Ταντάλου θα φτάσουμε!
Έτσι ζεστοί που είμαστε από τα διάφορα κόλπα και προβλήματα, τι θα λέγατε να στρέψουμε την προσοχή μας στα ποτήρια; Όχι, δεν θα το τσούξουμε, αλλά θα διασκεδάσουμε εξίσου, μην σας πω και περισσότερο! Ποτήρια μικρά και μεγάλα, άδεια ή γεμάτα, θα παρελάσουν από μπροστά μας, μέχρι να έρθει η στιγμή να δώσουν την σκυτάλη στο Ντόμινο!
Με αυτά και με άλλα φτάσαμε προς το τέλος του «Το εγχειρίδιο του επιτήδειου», όπου ο Κάρλο Φραμπέτι μας έχει κάποια σίγουρα στοιχήματα -όχι αυτό που παίζετε στο Προ Πο βρε, για όνομα!-, μερικές ιστορίες – γρίφους και δυο τρεις στρατηγικές νίκης ορισμένων παιχνιδιών.
Κλείνοντας, θα σας μεταφέρω κάτι που λέει ο ίδιος ο συγγραφέας στον επίλογο του βιβλίου του…
…
Λοιπόν, αμφίρροπε αναγνώστη μου, διαθέτεις τώρα ορισμένα μέσα που σου παρέχουν η επιστήμη και η εφευρετικότητα. Το πως θα τα αξιοποιήσεις εξαρτάται από εσένα και τις συγκυρίες υπό τις οποίες βρίσκεσαι. Μπορείς να επιδιώξεις να κερδίσεις ένα ποτό σ’ ένα μπαρ ή να καυχηθείς ότι έχεις εξαιρετικές πνευματικές ικανότητες ή να παραστήσεις τον αλάνθαστο στρατηγό. Ή να εντυπωσιάσεις την παρέα σου με τη σοφία σου και να τους εξηγήσεις την επιστημονική βάση του κόλπου που έκανες.
…
Κι έτσι εκτός από επιτήδειος, έξυπνος και σοφός, θα δείξεις ότι είσαι και ειλικρινής. Μην ξεχνάς, άλλωστε, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και η ειλικρίνεια σε κάνει να κερδίζεις πόντους.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Καλά τα λεφτά, καλό και το «βύσμα». Για ν’ ανοίξουν διάπλατα οι πόρτες, όμως, χρειάζεται πάνω απ’ όλα «να σου κόβει»… Να είσαι έξυπνος και επιτήδειος. Η εξυπνάδα είναι το ίδιο χρήσιμη με την ομορφιά -και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα περισσότερο. Μια έξυπνη λύση σ ένα απρόσμενο πρόβλημα μπορεί να σου βρει δουλειά, να σε γλιτώσει από άγριο ξύλο ή να σου σώσει και τη ζωή ακόμα -όπως έγινε στην περίπτωση του μυθικού Οδυσσέα.
Ακριβώς όπως μια προσεκτική δίαιτα και λίγη άσκηση βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση καθενός, έτσι και η γνώση και η εξάσκηση μπορούν να βελτιώσουν την πνευματική κατάσταση και του πιο άσχετου τύπου…
Το βιβλιαράκι που κρατάς στα χέρια σου, αυτό ακριβώς ισχυρίζεται: ότι προσφέρει τροφή και άθληση στο μυαλό. Απ’ τη μια θα βρεις στις σελίδες του παιχνίδια και τρικ με τα οποία θα διασκεδάσεις και θα εντυπωσιάσεις τους φίλους σου και τους γνωστούς, κι απ’ την άλλη, μια προσεκτική επιλογή από προβλήματα που θα πρέπει να προσπαθήσεις να λύσεις πρώτα για τον εαυτό σου κι έπειτα για να κάνεις τον καμπόσο…
«Και γιατί όλα αυτά;» θα ρωτήσεις, δύσπιστε μελλοντικέ αναγνώστη. Μα… για να ξαναβρούμε (όλοι μας) τη δύναμη και την ταχύτητα που έχουν χάσει οι ταλαιπωρημένοι νευρώνες του σύγχρονου ανθρώπου.