Τ.Σ. Έλιοτ
Εκδόσεις Πατάκη
ΣΕΙΡΑ: ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ- ΠΟΙΗΣΗ
ISBN: 978-960-16-4571-1
ΣΧΗΜΑ: 14Χ20,50
ΣΕΛΙ∆ΕΣ: 176
ΤΙΜΗ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ: 14,00€
ΠΡΩΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗ: ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012
Εισαγωγή- Μετάφραση-Σχόλια: Χάρης Βλαβιανός
Περιλαµβάνεται cd στο οποίο ο Τ.Σ. Έλιοτ απαγγέλλει το έργο
Τελειώνοντας τα Τέσσερα Κουαρτέτα πραγµατοποιούσα και ταυτόχρονα αποχαιρετούσα ένα όνειρο και µια προσδοκία που µε απασχόλησε για χρόνια: να µεταφράσω ένα έργο εµβληµατικό της αγγλικής γραµµατείας, έργο που καθόρισε εν πολλοίς το δικό µου ποιητικό ύφος, συγχωνεύοντας, σ’ αυτή την προσπάθεια, τις ιδιότητες που µε ορίζουν –του ποιητή, του µεταφραστή αλλά και του ιστορικού– και αποδίδοντας στην ελληνική εκδοχή του, όσο το επιτρέπουν οι δυνάµεις µου, ό,τι το καθιστά µοναδικό: τον σπάνιο συνδυασµό ενός βαθύτατου στοχασµού για την ιστορία και µιας τολµηρά ανανεωµένης ποιητικής γλώσσας και δοµής. Πιστεύοντας κι εγώ, όπως ο Τ.Σ. Έλιοτ, ότι η κουλτούρα είναι ο πιο πιστός διερµηνέας της πραγµατικότητας, ευελπιστώ ότι αυτή η µετάφραση θα βοηθούσε να εµβαθύνουµε στην ιστορία και στην ανθρώπινη κατάσταση εν γένει, και ταυτόχρονα να αναστοχαστούµε το ρόλο της µνήµης και της εµπειρίας – πράγµα ιδιαίτερα αναγκαίο στη θολή και ζοφερή εποχή µας.
Χάρης Βλαβιανός
Το µείζον ποιητικό επίτευγµα του Έλιοτ µετά την έκδοση των έργων του The Waste Land (1922) και Ash-Wednesday (1930) ήταν το Burnt Norton, που δηµοσιεύτηκε το 1935 και αρχικά θεωρήθηκε αυτόνοµο έργο, αλλά στη διάρκεια του πολέµου αποτέλεσε το πρώτο µέρος της σύνθεσης που αργότερα έγινε γνωστή ως Τέσσερα Κουαρτέτα. Αυτή η εκπληκτική αλληλουχία –Burnt Norton (1936), East Coker (1940), The Dry Salvages (1941) και Little Gidding (1942)– θεωρείται το αριστούργηµά του, ο ίδιος µάλιστα αναγνώριζε στο Little Gidding το σηµαντικότερο ποίηµά του. Ενώ τα προηγούµενα ποιήµατά του επικεντρώνονταν στο αποµονωµένο άτοµο, τα Τέσσερα Κουαρτέτα εστιάζουν στην αποµονωµένη στιγµή, στο θραύσµα του χρόνου που παίρνει αλλά και προσδίδει το νόηµά του σε ένα σχήµα – ένα σχήµα που βρίσκεται εντός χρόνου µεταβαλλόµενο αδιάκοπα, ώσπου η υπέρτατη στιγµή του θανάτου να το ολοκληρώσει, ταυτόχρονα όµως βρίσκεται εκτός χρόνου. Το άτοµο, που βιώνει µονάχα αποσπασµατικά τη ζωή, δεν µπορεί ποτέ να συλλάβει το σχήµα αυτό στο σύνολό του, όµως υπάρχουν στιγµές που το βιώνει ολόκληρο, έστω και σε µικρογραφία. Είναι οι άχρονες στιγµές εκείνες ακριβώς που παρέχουν στον Έλιοτ το µέσο για να κυριαρχήσει στον χρόνο – στιγµές αιφνίδιας έκλαµψης, εντός και εκτός χρόνου, τις οποίες ο Έλιοτ συνδέει µε την ενσαρκωµένη Λέξη και µε τη λέξη που µεταµορφώνεται σε τέχνη, την ποίηση.
Είναι µια λέξη, µια γλώσσα, που τείνει προς τη µουσική, αναζητώντας στις µουσικές δοµές τον τρόπο να εκφράσει καλύτερα τις εναλλαγές της διάθεσης, τις µεταπτώσεις του ρυθµού, τις γόνιµες παραλλαγές του θεµατικού υλικού. Τόσο η ιδέα όσο και η µορφή απορρέουν εντέλει από το «νέο σχέδιο» του Έλιοτ, τη χριστιανική θρησκεία· και το αριστούργηµά του δεν είναι παρά µια θεοδικία, η δικαίωση του Θεού στα µάτια του ανθρώπου.
Ένας από τους κορυφαίους ποιητές του 20ού αιώνα, ο Τ.Σ. Έλιοτ, άσκησε και εξακολουθεί να ασκεί µια επίδραση χωρίς προηγούµενο. Παρότι συχνά συνδέεται µε τη συµβολική-µεταφυσική παράδοση, οι τολµηροί και ριζοσπαστικοί µορφικοί και υφολογικοί πειραµατισµοί του εγκαινίασαν το µοντερνιστικό πρόταγµα στην αγγλόφωνη λογοτεχνία. Βαθύς και στοχαστικός, θα χρησιµοποιήσει πλήθος ιστορικών και πολιτισµικών αναφορών, αποσπασµατικές εικόνες, διακειµενικές αναφορές και διαφορετικές περσόνες για να διερευνήσει θέµατα όπως η ταυτότητα, η πνευµατικότητα, η αποξένωση, η αλλοτρίωση, η λύτρωση. Σε όλη του την ποιητική πορεία, ο Έλιοτ υπήρξε υπέρµαχος της «ιστορικής αίσθησης», η οποία, όπως έγραφε σε δοκίµιό του, «είναι απαραίτητη για όποιον θα ήθελε να συνεχίσει να είναι ποιητής και µετά τα είκοσι πέντε του χρόνια». Κατά συνέπεια, η επίγνωση και η διατράνωση της πολιτισµικής και λογοτεχνικής κληρονοµιάς του συνιστούν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησής του. Ενώ το έργο του µερικές φορές επικρίθηκε ως ερµητικό, συναισθηµατικά ψυχρό και απρόσιτο, οι περισσότεροι ποιητές και κριτικοί συµφωνούν ότι ο Έλιοτ κατόρθωσε να δηµιουργήσει ένα µοναδικό, ιδιαίτερα δυναµικό ιδίωµα που αντανακλά τη ρευστότητα, την αποσπασµατικότητα και την αποµάγευση της σύγχρονης κοινωνίας.