Εκδόσεις Δίαυλος, 2017
Σελ. 300
Ζούμε σε ένα κράτος-κλέφτη, σε ένα κράτος-εχθρό, που δεν δοξάζει τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και στους ηττημένους του Εμφυλίου Πολέμου, που ρίχνει στάχτη στα μάτια της κοινής γνώμης κρύβοντας την αποκρουστική και απολυταρχική του μούρη πίσω από ένα δήθεν προοδευτικό προσωπείο και αγνοεί προκλητικά όλους αυτούς τους άνδρες και γυναίκες, που αντιστάθηκαν στον κατακτητή με ανεπανάληπτες σε διεθνή κλίμακα πράξεις και πέθαναν στην ψάθα ή εκτοπισμένοι σε ξερονήσια. Δεν διδάσκεται σε βάθος η Εθνική Αντίσταση στο σχολείο και δεν υπάρχει η βούληση για ένα σχολείο χρισμένο να εμφυσήσει στα παιδιά τα ιδανικά της ελευθερίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης για όλους, της αληθινής δημοκρατίας δηλαδή, που τόσο εχθρεύεται και φοβάται η εξουσία. Ένα αληθινό σχολείο -και όχι το γνωστό προβατοποιείο- που θα ανέτρεφε ελεύθερους ανθρώπους κι αυτοί με τη σειρά τους θα νοηματοδοτούσαν τη δράση των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου. Η Ιστορία θα επανέλθει σαν ζωντανός εφιάλτης στον βίο των ανθρώπων, ταλανίζοντάς τους για τα παθήματα των ανιόντων τους. Η Ιστορία πολλές φορές κλειδώνει γεγονότα σε σκοτεινά δωμάτια και μετά πετά τα κλειδιά. Το να ψάχνεις αυτά τα κλειδιά είναι κάτι που ενδιαφέρει πολύ τους συγγραφείς και τους ποιητές μας.
Το βιβλίο «Στα βράχια» του Σπύρου Λαμπρίδη μας επαναφέρει την ιστορική μνήμη ενός κόσμου που εξοντώθηκε βίαια και λησμονήθηκε άδικα. Διαχειρίζεται τη μνήμη των πολλών «απόντων», που χάσανε τη ζωή τους, στον Εμφύλιο πόλεμο, από την πλευρά των ηττημένων. Το κείμενο καρφιτσώνει τις πινέζες της μνήμης πάνω σε μικρές, τραγικές, προσωπικές ιστορίες που αναδύονται μέσα από συζητήσεις με ανθρώπους εμπλεκόμενους με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στο βαρύ, αποσιωποιημένο και απωθημένο παρελθόν, της νεότερης ιστορίας του τόπου. Είναι μια ιστορία όπου το παρόν και το παρελθόν συνυπάρχουν, ένα ταξίδι με όχημα ή βάρκα την μνήμη. Ό,τι κάνουμε και λέμε στο παρόν εξαρτάται από το πώς έχουμε αντιληφθεί το παρελθόν.
Αγοράστε το βιβλίο «Στα βράχια», του Σπύρου Λαμπρίδη, κάνοντας κλικ εδώ!
Το βιβλίο αυτό δεν είναι απλώς ένα μυθιστόρημα αλλά μια υποδόρια ιστορική μελέτη. Οι ήρωες του βιβλίου (ο Ανέστης Τσούχλος, ο Τζακ Σπέντζος, ο Νίκος Ζερβός, ο λεμβούχος οδηγός Θάνος Ιωάννου και ο Θόδωρος Καλλύρης) περιπλανιόνται στον λαβύρινθο μιας σπηλιάς και ταυτόχρονα περιπλανιόνται στον λαβύρινθο της συλλογικής και συνάμα προσωπικής αναζήτησης, προσθέτοντας το δικό της λιθαράκι σε αυτό το πλέγμα που αγκαλιάζει τις ζωές των άλλων.
Σπηλιές, άγρια μονοπάτια, αφρισμένα ποτάμια, απάτητα βουνά, βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις, έχθρες, ιδεοληψίες, περίεργη μοίρα των ανθρώπων, οι λίρες, τα πολεμοφόδια, τα Αρχεία του ΚΓΑΝΕ, προφορικές και γραπτές μαρτυρίες, γίνονται «βράχια μνήμης», κυβόλιθοι τοποθετημένοι στο οδόστρωμα με χαραγμένα ονόματα όσων χάθηκαν στις μάχες του Εμφυλίου, από την πλευρά των ηττημένων: πέτρες και βράχια που σκοντάφτεις επάνω τους, που σταματούν το βήμα σου, και ενεργοποιούν την παρουσία των απόντων. Παράλληλα μια ανίχνευση ενός δεύτερου επιπέδου πίσω από την πρόσοψη σαν να διαβάζει κανείς διπλότυπο βιβλίο, επιχειρείται συνάμα και μια κατάδυση στα εσώψυχα έγκατα των πρωταγωνιστών του βιβλίου. Σκάψιμο ταυτόχρονο στην τραυματική μνήμη του Εμφυλίου και στη μνήμη ενός τραυματισμένου, εγκλωβισμένου εγώ.
Ποιός από εμάς δεν θα λαχταρούσε να απαλλαγεί για λίγο απ’ την καθημερινή μιζέρια και το άγχος της ατέλειωτης κρίσης που μας κατατρώει, αρπάζοντας την ευκαιρία μιας λυτρωτικής διαφυγής στην εκθαμβωτική ορεινή φύση των Τζουμέρκων και μιας αναζωογονητικής κατάβασης ράφτινγκ μέσα από την επιβλητική κοίτη του Άραχθου;
Άραγε η ομάδα των αταίριαστων συνεπιβατών της φουσκωτής βάρκας (ο Νίκος, ο Τζακ, ο Θάνος και ο Θόδωρος) θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί τι σκάρωνε πίσω από την πλάτη τους η θεά Τύχη, σε συμπαιγνία με την παντοδύναμη Φύση και την πολύπαθη πρόσφατη Ιστορία του τόπου μας ή ακόμα και τις εγγενείς ανθρώπινες αδυναμίες;
Πόσο πιθανό είναι μια τέτοια διασκεδαστική περιήγηση να μετατραπεί σε θανάσιμη περιπέτεια, εξουθενωτική αναζήτηση στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής ή να καταλήξει σε αντιπαράθεση μέχρι αλληλοεξόντωσης σ’ έναν εξωπραγματικό εφιάλτη στα έγκατα της γης;
«Καθόλου πιθανό», θα απαντούσε αυθόρμητα η κοινή λογική.
Όμως, δυστυχώς, σήμερα πλέον ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου συνήθως θριαμβεύουν το παράλογο και το απίστευτο…
Αγοράστε το βιβλίο «Στα βράχια», του Σπύρου Λαμπρίδη, κάνοντας κλικ εδώ!
Ο λόγος του Σπύρου Λαμπρίδη συμβουλεύει αντί να νουθετεί. Πιο πολύ αναρωτιέται ενώ προτείνει, διαμορφώνεται ενώ διαμορφώνει. Ο λόγος του μπορεί, για λίγο έστω, να αλλάξει την οπτική σου και τη στάση σου.
Ένα διαφορετικό, προσωπικό βιβλίο, ψηφίδα μνήμης και ειλικρίνειας σε μια αναμνηστήρια Τζουμερκιώτικη σπηλιά-τάφο ηρώων. Οι νεκροί της σπηλιάς στο υπόγειο μαυσωλείο τους, άφησαν πίσω τους μια τεράστια κηλίδα ντροπής, ενοχής, βαριάς οφειλής σε όσους σιώπησαν, αγνόησαν, λησμόνησαν, ορθώνοντας με τα κουφάρια τους ένα έμπρακτο ανάχωμα στη λήθη, καμωμένο από αναρίθμητες τελίτσες που οι ίδιοι έχουν ενώσει και συνεχίζουν να συνδέουν, συμφιλιώνοντας το παρελθόν με το παρόν…
Δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ τους νεκρούς μας… Η φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση με δωρικό τρόπο αναγγέλλει τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου: «τραβήξανε ψηλά, πολύ ψηλά, δύσκολα πια να χαμηλώσουνε…» ή τους στίχους «Όταν σφίγγουν το χέρι… κι όταν σκοτώνονται… η ζωή τραβάει την ανηφόρα, με σημαίες και με ταμπούρλα…». Στίχοι που γράφτηκαν για κάποιους σαν κι αυτούς, τους τέσσερες νεκρούς του Εμφυλίου της σπηλιάς του Αράχθου…
Πρόκειται για Αριστούργημα.
Ο συγγραφέας Σπύρος Λαμπρίδης είναι γνήσιο προϊόν των πρώτων μουντών μεταπολεμικών δεκαετιών, γεννημένος στη Θεσσαλονίκη. Ως μοναχοπαίδι οικογένειας αξιωματικού, έζησε την παιδική του ηλικία αποκλειστικά ανάμεσα σε στρατιωτικούς, περιδιαβαίνοντας για χρόνια την από κάθε πλευρά στερημένη τότε ελληνική επαρχία. Απέκτησε έτσι πολλά συνταρακτικά αλλά απόλυτα μονόπλευρα ακούσματα για την ταραγμένη δεκαετία του σαράντα, κάτι που τον συνόδευε από κοντά μέχρι που ο ανήσυχος χαρακτήρας του, συγκυρίες και η συγκλονιστική Μεταπολίτευση που του χάραξε την εφηβεία το ίδιο βαθιά, τον οδήγησαν σε πιο πολύπλοκες επιλογές.
Στο Πανεπιστήμιο ήλθε για πρώτη φορά σε επαφή με «την άλλη πλευρά». Εκείνη που μόλις είχε γυρίσει με νοσταλγία, πίκρα και φόβο από το «Παραπέτασμα». Μια πιο σύνθετη Ιστορία του τόπου που ο ίδιος δεν γνώριζε, τον προβλημάτισε έντονα.
Η παραπέρα αναζήτηση μεγάλων συγκινήσεων, ευρύτερων εμπειριών, βαθύτερης γνώσης και συνθετότερων απαντήσεων σε μύρια βασανιστικά ερωτήματα, τον έσπρωξαν σε μια ιδιαίτερη επιλογή καριέρας με πολλές απαιτήσεις αλλά και εν δυνάμει πλούσιες ηθικές και πνευματικές ανταμοιβές, αντίθετα με τις πολύ μέτριες υλικές απολαβές. Το Υπουργείο Εξωτερικών!
Ως διπλωμάτης γνώρισε κυριολεκτικά ολόκληρο τον κόσμο, υπηρέτησε επανειλημμένα σε σημαντικά πόστα όπως στις Βρυξέλλες, τη Γενεύη, τα Σκόπια, τη Νέα Υόρκη και το Τελ Αβίβ, ανέλαβε μεγάλες ευθύνες, υπέστη ποικίλες πιέσεις κι έδωσε μάχες εθνικές. Τη μεγαλύτερη όμως μάχη που μαινόταν για χρόνια μέσα του ως προς τη σχετικά πρόσφατη και ιδιαίτερα ταραγμένη ιστορική περίοδο από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως τον Εμφύλιο και τη Δικτατορία, δεν την είχε ποτέ αντιμετωπίσει κατάματα.
Αντίθετα, όλα εκείνα που για πολλά χρόνια τον βασάνιζαν, πολλαπλασιάστηκαν όταν μέσα από άοκνες αναζητήσεις στα βουνά της Ελλάδας γνώρισε επιζώντες του Εμφυλίου που ανήκαν κυρίως στην αντίπερα όχθη από εκείνη που είχε παλιότερα χαράξει και διαμορφώσει τις παιδικές του μνήμες.
Σταδιακά τα διάφορα ακούσματα και τα αναγνώσματα, οι εκατέρωθεν υπερβολές και τα ψέματα, αλλά και οι πραγματικοί ηρωισμοί και οι θυσίες χιλιάδων απλών Ελλήνων όπου κι αν ανήκαν, μαζί με τις κραυγές απόγνωσης για τόσες ζωές άδικα χαμένες και σπαταλημένες, ερεθίσματα πολύπλοκα που ανάβλυζαν μέσα από μύριες διαφορετικές πηγές, επιτέλους ισορρόπησαν και αλληλοσυμπληρώθηκαν ή μπορεί και να αλληλοεξουδετερώθηκαν, πάντως έδεσαν για τα καλά.
Κατέληξε στο καταθλιπτικό συμπέρασμα πως όλα αυτά είχαν στοιχίσει στην Ελλάδα χαμένες ιστορικές ευκαιρίες, ενώ «έκαψαν» ολάκερες γενιές που δεν πρόλαβαν να δικαιωθούν πριν νομοτελειακά φύγουν και ξεχασθούν. Ένα ηφαίστειο κόχλαζε πλέον μέσα του κι αναζητούσε οδό διαφυγής…
Τη διέξοδο τη βρήκε ξαφνικά, σαν επιφοίτηση, μετά τους λαμπερούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας όταν οι πολλές και έντονες εμπειρίες, αντιθέσεις και συγκινήσεις, οι εξαντλητικές μελέτες και οι ατέλειωτες περιηγήσεις μέστωσαν στην οριστική απόφαση να βάλει σε χαρτί με μορφή μυθιστορηματική όλα αυτά που τελικά έμοιαζαν πράγματι με παραμύθι, αν όχι με εθνικό εφιάλτη.
Η δύσκολη απόφαση μετουσιώθηκε σε μια σειρά μυθιστορημάτων πάνω στη νεώτερη Ιστορία του τόπου, αλλά και τις ραγδαίες παγκόσμιες και μάλλον καταθλιπτικές εξελίξεις.
Η αρχή έγινε με τους «Δράκους» το 2008, ακολούθησε η «Στροφή πριν το τέλος» το 2010, το «Μέσα από παλιό καθρέφτη» το 2013, ενώ τον πιο πρόσφατο κρίκο στη σειρά απόπειρας ατομικής ή και συλλογικής ψυχικής κάθαρσης μέσα από την μυθιστορία, αποτελεί ο παρών τόμος «Στα βράχια».
Αγοράστε το βιβλίο «Στα βράχια», του Σπύρου Λαμπρίδη, κάνοντας κλικ εδώ!