Ιωάννινα, 2012
Σελ. 205
Οι Σαρακατσάνοι, μια πανάρχαια ελληνική φυλή…
Η πανάρχαια αυτή νομαδική ελληνική φυλή, σκηνίτες κτηνοτρόφοι, χρόνο με το χρόνο διαλύονται και εξαφανίζονται. Η προϊστορία αυτών των νομάδων χάνεται μέσα στους θρύλους. Όμως η παράδοση παραμένει ζωντανή. Η καθημερινή τους ζωή, τα έθιμά τους, ο χώρος που κινούνται, η βιοτεχνία τους, οι αγώνες τους, γενικά οι επιδόσεις τους και όσα έχουν σχέση με αυτούς, εξακολουθούν να υπάρχουν, σε μια συνεχή περιπλάνηση στους κάμπους και τα βουνά. Η συνεισφορά των Σαρακατσαναίων κτηνοτρόφων υπήρξε καθοριστική στο να μείνουν απάτητα και ανυπότακτα τα βουνά της Πίνδου από τα Άγραφα μέχρι τα Τζουμέρκα και τον Γράμμο κατά την περίοδο του Αλή Πασά.
Ο συγγραφέας Ευάγγελος Γιαννακός, από το Ανθρακίτη Ζαγορίου Ιωαννίνων παρουσιάζει βιώματα από τη ζωή της στάνης, τις μετακινήσεις των σαρακατσάνων κτηνοτρόφων, τις πεζοπορίες, το κούρεμα των προβάτων, τις περιπέτειες με τις βοσκές, τα ρούχα που φορούσαν οι Σαρακατσαναίοι, τις γιορτές, τα παιχνίδια που έπαιζαν οι Σαρακατσαναίοι, την θρησκεία τους (λατρεύουν κατά προτίμηση δύο Αγίους: τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Δημήτριο), τις κουμπαριές, τις σχέσεις με τον δραγάτη, φωτογραφίες που αφηγούνται… τους μουραμπάδες του Μίχου Τάγκα, το γράμμα του Αποστόλη Τσουμάνη, μια πασχαλιάτικη ιστορία, ιστορίες της θειας Βαγγελίτσας και της βάβως του, τα γιατροσόφια, τον νταουτζιά, το σκέλισμα, την φλογέρα, τους αργαλειούς, την υφαντική, την ξυλογλυπτική, την θαυμαστή τέχνη στις στάνες και τα κονάκια, τις αναποδιές της μοίρας, την μετανάστευση στη Γερμανία, τα γενικότερα στοιχεία για την καταγωγή, τη δράση και το γενεολογικό δέντρο, τα σόγια και το συγγενολόι των Γιαννακαίων (η αυτόματη πειθαρχία της ποιμενικής ζωής ενθαρρύνει υψηλό επίπεδο πιστότητας ανάμεσα στους στενούς συγγενείς). Το βιβλίο περιέχει επίσης τραγούδια της αγάπης, του γάμου και διάφορα, που έλεγαν εκείνα τα χρόνια, νανουρίσματα, ευχές, κατάρες, μολοήματα, παροιμίες, δοξασίες, τα παραμύθια και οι ιστορίες που μολογάγανε.
Κείμενα, φωτογραφίες και εικόνες που καθηλώνουν, από άμεση, πρώτη αντίληψη του συγγραφέα, ανασταίνοντας σκηνές του βίου των Σαρακατσάνων κτηνοτρόφων, σπάζοντας τα φράγματα των καιρών και της λήθης, ξυπνώντας συνειδήσεις. Σελίδες της ιστορίας των Σαρακατσάνων δοσμένες με τη γλώσσα της βιωματικής μνήμης και τέχνης, που το ίδιο λιτά και απέριττα εικονίζουν την πίστη, την τρυφερότητα και την περηφάνια των ανθρώπων.
Η ζωή μας αποτελείται κυρίως από μνήμες και αναμνήσεις.
Πηγαιμός για την… Ιθάκη, ένα ταξίδι ζωής, ένα βιβλίο ποταμός με τις πηγές του στα πρώιμα χρόνια της νιότης στα σαρακατσάνικα κονάκια, χρόνια αγάπης και νοσταλγίας. Σελίδες γεμάτες ευγένεια, με νοσταλγικούς τόνους, με ειλικρίνεια και αλήθεια. Ένα σπουδαίο βιβλίο απολαυστικό στο ξεφύλλισμα, μαγευτικό στο διάβασμα. Είναι ένα βιβλίο αγάπης, νοσταλγίας, κάποιου πόνου. Lacrymae Rerum. Να κλαίς γι’ αυτά που χάνονται ανεπίστρεπτα και ταυτόχρονα να είσαι υπέρ της αλλαγής, που τα καταδικάζει στην εξαφάνιση!
Πρόκειται για ένα θαυμάσιο βιβλίο που περιέχει θησαυρό πληροφοριών, είναι τεκμηριωμένο από πολλές μαρτυρίες και αποτελεί ένα «Ευαγγέλιο» για τους Σαρακατσάνους. Ένα βιβλίο συνομιλία με την κτηνοτροφία, την λαογραφία, την ιστορία, τον πολιτισμό, τα δημοτικά τραγούδια.
Το βιβλίο αυτό βγάζει το άρωμα της εποχής όχι μόνο από τα αντικειμενικά τεκμήρια, αλλά και από τις μικρές λεπτομέρειες της αφήγησης. Καλαίσθητο βιβλίο που αξίζει να φθάσει στα χέρια του καθενός, και όχι μόνο του ειδικού μελετητή της σαρακατσάνικης ζωής.
Ζεστή αφήγηση, κρουστή, με σαρακατσάνικη γλώσσα.
Ο συγγραφέας Ευάγγελος Γιαννακός αναπλάθει, αναπολεί, αναμιμνήσκει, ανατρέχει, αναγγέλλει, αναλύει. Ένας ποταμός ξεχύθηκε από μέσα του και άρχισε να γράφει χωρίς σταματημό. Από τα βάθη της καρδιάς του ο συγγραφέας εκπλήρωσε ένα φόρο τιμής προς τους ενδόξους προγόνους του, αφήνοντας παρακαταθήκη για τις επόμενες γενεές να συνεχίσουν (αν μπορούν) αυτή τη ζωή των σαρακατσάνων κτηνοτρόφων.
Ο συγγραφέας είναι τώρα πια μεγάλος στην ηλικία και εκείνη η εποχή φαντάζει πλέον μακρινή. Αλλά πόσο μακρινή; Τα γεγονότα μπορεί να απομακρύνονται στο βάθος του χρόνου, όμως δεν παραγράφονται. Απλώς ο χρόνος «λειαίνει» τις σκληρές μνήμες.
Θεέ μου πόσο μπορούν να χαθούν οι άνθρωποι στις μνήμες τους!
Οι ωραίες αναμνήσεις, δεν αποδίδονται ούτε αποφατικώς ούτε καταφατικώς, αλλά βιώνονται…
Ο Βαγγέλης Γιαννακός γεννήθηκε στον Ανθρακίτη Ζαγορίου Ιωαννίνων, από Σαρακατσάνους γονείς, το 1938. Κατά την παιδική του ηλικία ακολούθησε τη σαρακατσάνικη ζωή, χειμώνα καλοκαίρι, ασχολούμενος ταυτόχρονα με την ξυλογλυπτική. Μετά τη στρατιωτική του θητεία πήγε μετανάστης στη Γερμανία, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Εκεί πρωτοασχολήθηκε με τη φωτογραφία. Επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε ως επαγγελματίας φωτογράφος διατηρώντας επιχείρηση για 34 χρόνια. Σήμερα είναι συνταξιούχος, κατοικεί στα Ιωάννινα και ασχολείται με την ξυλογλυπτική ερασιτεχνικά.
Τραχανάς Κώστας