«Έσφαξαν τους Αρμένιους!» Πήρε επιτέλους να λέγει κοντανασαίνοντας. «Στην αρχή θωρούσα ολοκόκκινο το ποτάμι και κατόπιν μακελεμένα κορμιά. Σκόρπια εδώ κι εκεί να τα παρασέρνει το ρεύμα. Όσο ζύγωνα στην πέτρινη γέφυρα, τόσο αβγάτιζαν. Γυναίκες, άντρες, γέροι, γριές, κεφάλια να τα γυροφέρνει το νερό, ξεκοιλιασμένοι, κομμένα χέρια και ποδάρια. Μίλα! Τόλμησα να κοντέψω ως τα εκατό μέτρα απ’ το γιοφύρι. Φαντάροι και Τσέτες σύναζαν τους σκοτωμένους και πετούσαν δεκάδες μαζί σε λάκκους δώθε κείθε. Δεν ξανάδαν τα μάτια μου τέτοιο πράγμα! Να προλάβουμε να φύγουμε πριν μας τύχει κανένα κακό!»
…
Επισήμως το Τουρκικό κράτος εκτόπιζε τους Αρμένιους στα ενδότερα εδάφη του Πόντου…
…
Τους έδιναν πέντε ημέρες προθεσμία να ετοιμαστούν και δικαιούνταν να πάρουν μαζί τους οτιδήποτε μπορούσαν, μα όχι και να πουλήσουν τα υπάρχοντά τους, τα μαγαζιά και τις κατοικίες τους. Διαβεβαίωναν, δε, οι αρχές πως κατά τη διαδρομή θα φιλοξενούνταν σε χάνια και θα φρόντιζαν για την ασφάλειά τους από τυχόν ληστείες.
…
…ανεπισήμως… φωτιά και τσεκούρι!
1915μ.Χ. Πόντος.
Ανάμεσα στους δολοφονημένους ήταν τα τρία αδέρφια και ο πατέρας της Ταλίν. Η οικογένειά της, από οκταμελής, εν ριπή οφθαλμού έμεινε η μισή… η Ταλίν, η μητέρα της, η γιαγιά και ο παππούς της. Το ίδιο ακριβώς “έργο” παίχτηκε τότε -τον Ιούνιο του 1915- και στις υπόλοιπες Αρμένικες φαμίλιες της Τραπεζούντας. Το ίδιο και στις άλλες περιοχές του Πόντου, απ’ τη μια άκρη ως την άλλη. Λεπίδι και δόξα να ‘χει ο Αλλάχ…!
Μπροστά σε όλες αυτές τις ψυχές ανοιγόταν ο σκληρός δρόμος της εξορίας. Ένας δρόμος που έπρεπε να διαβούν κουβαλώντας τα απολύτως απαραίτητα μαζί με το τεράστιο βάρος του άδικου χαμού των προσφιλών τους προσώπων. Δεκαπέντε ετών ήταν τότε η όμορφη Ταλίν. Χάρη όμως στην λογική και την αποφασιστικότητα της μητέρας της, ο δρόμος της νεαρής κοπέλας διαχωρίστηκε από εκείνον των τριών εναπομεινάντων εν ζωή μελών της οικογένειάς της. Για καλό ή για κακό; Ο χρόνος θα δείξει…
Τον ίδιο καιρό, πάλι στον Πόντο, αλλά δυτικότερα της Τραπεζούντας, στην Ορντού, ζούσε ένα άλλο κορίτσι. Η δεκαοχτάχρονη Ελληνίδα Φιλάνθη. Άλλη εθνικότητα, άλλη οικονομική τάξη, άλλη ζωή! Ο πόνος των συνανθρώπων της απλά έριξε μια φευγαλέα σκιά στη ζωή της, που κατακλυζόταν από τις ετοιμασίες και την προσμονή του επικείμενου γάμου της με τον ομόφυλό της Γαληνό Φιλονίδη.
Οι περγαμηνές του Γαληνού, ήταν ένα μείγμα εκείνων των δύο κοριτσιών. Ταπεινής καταγωγής όπως η Ταλίν, αλλά καλλιεργημένος και μορφωμένος όπως η Φιλάνθη. Για τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην τελευταία και τον νέο γνωρίζουμε ήδη. Πρόκειται σε λίγους μήνες να έρθουν εις γάμου κοινωνία με τις ευλογίες των γονιών της κοπέλας και του νονού-προστάτη του Γαληνού.
Η Ταλίν όμως; Πως εμπλέκεται στην ιστορία; Είναι απλό. Η μητέρα της, προκειμένου να την διαφυλάξει από όσα “έβλεπε” να έρχονται, την οδήγησε και την έκρυψε στο δωμάτιο-σπίτι που ζούσε ο Γαληνός. Ήλπιζε ότι η έμφυτη καλοσύνη του νέου θα υπερνικούσε τους φόβους του και θα βοηθούσε την κόρη της, σε αυτή την τρικυμία που είχαν εισέλθει οι Αρμένιοι του Οθωμανικού κράτους.
Οι τρεις αυτές νεαρές ζωές θα μπλεχτούν και θα πορευτούν μαζί μέχρι τις έσχατες μέρες τους πολλά χρόνια αργότερα. Θα ερωτευτούν, θα πονέσουν πολύ, θα ζήσουν μερικές ευτυχισμένες στιγμές αλλά πάνω απ’ όλα θα αφήσουν η κάθε μια από αυτές το ανεξίτηλο σημάδι της στις άλλες δύο. Ένα σημάδι που μόνο η βαθιά αγάπη και οι δοκιμασίες μιας απάνθρωπης ζωής μπορούν να χαράξουν!
Η αρχή της ιστορίας, σας είναι πλέον γνωστή. Η συνέχεια και το τέλος; Σας περιμένουν στις 629 σελίδες του νέου μυθιστορήματος του Γιάννη Καλπούζου. Ενός εξαίσιου καθ’ όλα αναγνώσματος που φέρει τον τίτλο «Σέρρα. Η ψυχή του Πόντου» και κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2016 από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Σε αυτό του το νέο μυθιστόρημα ο ταλαντούχος Γιάννης Καλπούζος ρίχνει την διερευνητική του ματιά σε όσα έλαβαν χώρα στον Πόντο στις αρχές του 20ου αιώνα. Τότε που οι Αρμένιοι και οι Πόντιοι Έλληνες βίωσαν όσα κατόπιν αναφέρονται ως κριτήρια του ορισμού της γενοκτονίας από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Άνθρωποι που είτε έχασαν τη ζωή τους ξαφνικά και αναίτια, είτε υποχρεώθηκαν να ξεριζωθούν και να συνεχίσουν τη ζωή τους. Όχι μόνο μακριά από τον τόπο που τους γέννησε, αλλά και χωρίς την παρουσία αγαπημένων τους προσώπων, που απλά επέλεξαν οι Τούρκοι να σφαγιάσουν.
Είναι ένα άγριο μυθιστόρημα. Πως θα μπορούσε άλλωστε να ήταν αλλιώς; Η κελαριστή, ποιητική, γεμάτη εικόνες και συναισθήματα γραφή του Γιάννη Καλπούζου, οι ολοζώντανες περιγραφές και η εξαίσια πλοκή το ανεβάζουν ψηλά, πολύ ψηλά. Κατατάσσοντάς το ανάμεσα στα λογοτεχνικά έργα που η ανάγνωσή τους αποτελεί μια μοναδική εμπειρία!
…
Αργά, κοφτά, ξεκίνησε η μουσική και κατόπιν όλο να ταχύνεται ο ρυθμός, να ξαναπέφτει, και πάλι ογλήγορος. Ταίριαζαν οι βηματισμοί τους με το άγριο των βουνών, το άγριο της ζωής τους και με τα πολεμικά τεχνάσματα που παρίστανε ο Πυρρίχιος, ο αρχαίος χορός, κι ας μη βαστούσαν ασπίδες και δόρατα. Επίθεση, άμυνα, παραφύλαξη, απειλή, οπισθοχώρηση, ελιγμό, κάλυψη, όλα τα περιέκλειε ο χορός τους.
…
Αναζητήστε το, αγοράστε το και διαβάστε το! Κάθε Έλληνας οφείλει και θα ωφεληθεί να γνωρίσει αυτό το τόσο σκοτεινό αλλά ταυτόχρονα και τόσο σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας. Το «Σέρρα – Η ψυχή του Πόντου» του Γιάννη Καλπούζου είναι πιστεύω ένας από τους καλύτερους και συγκλονιστικότερους τρόπους να το γνωρίσετε!
[grbk https://www.greekbooks.gr/kalpuzos-giannis.person%5DΑπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Ενόψει του εκτοπισμού των Αρμενίων απ’ την Τραπεζούντα τον Ιούνιο του 1915, ένα κορίτσι που μοιάζει να το ζωγράφισε ο ίδιος ο Θεός καταφεύγει στο σπίτι ενός αγνώστου. Στην Ορντού ένα άλλο κορίτσι εύπορης ελληνικής οικογένειας ετοιμάζεται για τον γάμο της και πασχίζει να οραματιστεί το μέλλον μ’ έναν άντρα τον οποίο ελάχιστα γνωρίζει.
Ο χαρισματικός, θρήσκος και θεματοφύλακας των ηθών της εποχής Γαληνός Φιλονίδης διχάζεται ανάμεσα σε δυο γυναίκες∙ δοκιμάζεται εμπρός στις ιδέες του∙ έρχεται αντιμέτωπος με την αγριότητα και το μίσος∙ συντρίβεται και θέτει ως στόχο ζωής να εκδικηθεί εκείνον που του προκάλεσε τον μέγα πόνο.
Στο παρασκήνιο της μυθοπλασίας ιχνογραφείται ο Πόντος μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών∙ η ομογενοποίηση των φυλών με συνδετικό κρίκο μα και άλλοθι τη θρησκεία∙ ο φόβος, η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός που ενσπείρουν οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλιστές∙ η καθημερινή ζωή στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης∙ οι διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν∙ τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία και οι στέπες του Καζακστάν με αφόρητους καύσωνες το καλοκαίρι και σφοδρό ψύχος τον χειμώνα∙ οι πόθοι, τα πάθη και τα δεινά των Ποντίων.
Κι όλα, μέσα από το πολυσχιδές ταξίδι που γράφει η ζωή και το ταξίδι που γράφεται για τη ζωή, να φαντάζουν φλόγες και κινήσεις του ποντιακού χορού σέρρα, του χορού της φωτιάς.