Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Walter Tevis
Ο Γουόλτερ Τέβις (Walter Tevis) είναι ένας απ’ τους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς, με διορατικό πνεύμα και ξεχωριστή αντίληψη. Τρία μυθιστορήματά του έχουν γίνει ταινίες: Ο Κόσμος είναι Δικός μου (The Hustler, 1961), The Man Who Fell to Earth (Ο Άνθρωπος που Έπεσε στη Γη, 1976 με τον David Bowie) και Το Χρώμα του Χρήματος (The Color of Money, 1986). Το πρώτο βιβλίο του που διάβασα ήταν το “Έτος 2500” (αγγλιστί “Mockingbird“, 1980) και είχα εντυπωσιαστεί πολύ από την Δυστοπία που περιέγραφε σχεδόν προφητικά. Φυσικό επακόλουθο να αναζητήσω κι άλλα βιβλία του Walter Tevis. Και όπως καταλαβαίνετε το Queen’s Gambit (πρώτη έκδοση Random House, 1983) ήταν το δεύτερο που έπεσε στα χέρια μου, έστω κι αν είναι στα αγγλικά.
The Queen’s Gambit. Η υπόθεση
Το Queen’s Gambit ασχολείται με τον κόσμο του σκακιού και συγκεκριμένα με τους αγώνες των γκραν μαιτρ. Πρωταγωνίστρια είναι μια νεαρή κοπέλα, η Μπεθ Χάρμον, την οποία γνωρίζουμε από τα πρώτα χρόνια της ζωής της. Η Μπεθ μένει ορφανή σε ηλικία 8 ετών, όταν χάνει και τους δυο γονείς της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η Πρόνοια την βάζει σε ένα ορφανοτροφείο στο Κεντάκι, όπου δίνουν ηρεμιστικά στα παιδιά δυο φορές τη μέρα, για να “κοιμούνται πιο εύκολα”. Εκεί γνωρίζει την Jolene και γίνονται φίλες. Οι καθηγητές αντιμετώπιζαν την Jolene σαν ταραξία κυρίως λόγω της Αφροαμερικάνικης καταγωγής της -είμαστε στις ΗΠΑ του 1960-, όμως ήταν και η μόνη που προσπάθησε να βοηθήσει λίγο την συνεσταλμένη και άτσαλη Μπεθ.
Μια μέρα που έχουν αναθέσει στη Μπεθ να κάνει κάποιες εργασίες καθαριότητας, βλέπει τον επιστάτη κύριο Shaibel να παίζει σκάκι μόνος του στο υπόγειο. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή της που έβλεπε σκάκι και έπεισε τον δύστροπο επιστάτη να της επιτρέψει να τον παρακολουθεί να παίζει σκάκι όταν της ανέθεταν εργασίες στο υπόγειο. Η έλξη που ένιωσε για το παιχνίδι, την βοήθησε να ξεπεράσει τα συναισθηματικά εμπόδια λόγω ηλικίας και θέσης και να πείσει το κύριο Shaibel να της μάθει σκάκι, έστω κι αν αυτός δεν ήθελε ούτε να το συζητήσει αρχικά – “τα κορίτσια δεν παίζουν σκάκι”, της είχε πει κι εκείνη ένιωσε σαν να την είχε χαστουκίσει. Θα συναντούσε ξανά αργότερα τον αντρικό σωβινισμό στο σκάκι, προσπαθώντας να αναδείξει το ταλέντο της σε ένα παιχνίδι που επικρατούσαν αποκλειστικά οι άντρες. Όμως η Μπεθ στο σκάκι βρισκόταν στο στοιχείο της, γινόταν ένας άλλος άνθρωπος που και ήξερε τι ήθελε και μπορούσε να το πετύχει.
Η Μπεθ δεν άργησε να ανακαλύψει ότι μπορούσε να απομνημονεύσει παρτίδες σκακιού και να αναλύσει στο μυαλό της εναλλακτικές κινήσεις και στρατηγικές. Σύντομα μάλιστα έγινε καλύτερη απ’ τον μέντορά της. Το παλιό τεύχος του Modern Chess Openings που της χάρισε, το είχε σαν Βίβλο κι εννοείται ότι το είχε μάθει απέξω κι ανακατωτά. Παράλληλα, δυστυχώς, η Μπεθ εθίζεται στα ηρεμιστικά. Για να έχουν πιο έντονο αποτέλεσμα κρατάει αυτά που τους δίνουν και τα παίρνει πολλά μαζί.
Όταν η διευθύντρια του ορφανοτροφείου ανακαλύπτει ότι η Μπεθ είναι καλή στο σκάκι, της δείχνει πόσο πολύ… αγαπάει τα παιδιά απαγορεύοντάς της να ασχολείται με το σκάκι και τιμωρώντας τη για να την τσακίσει ηθικά. Κάποιους μήνες αργότερα φαίνεται να αλλάζει η τύχη της, όταν ένα ζευγάρι, οι Wheatley, την επιλέγει για υιοθεσία. Δυστυχώς όμως ο γάμος τους είχε προβλήματα, κυρίως λόγω της ανευθυνότητας και απόμακρης στάσης του συζύγου.
Η Μπεθ παραμένει στο περιθώριο στο σχολείο που την στέλνουν. Η αγάπη της για το σκάκι μεγαλώνει συνεχώς, κι ας μην έχει κάποιον να παίξει μαζί της σκάκι ή κάποιο βιβλίο με προχωρημένες τεχνικές. Ενάντια στην προσωπική της ηθική, κλέβει ένα περιοδικό για σκάκι από ένα κατάστημα και αργότερα κλέβει κάποια χρήματα από τη μητέρα της και από μια συμμαθήτριά της, ώστε να πληρώσει το δικαίωμα συμμετοχής σε ένα τοπικό πρωτάθλημα σκάκι.
Αν και είναι μόλις 13 ετών κερδίζει την πρώτη θέση και παίρνει το χρηματικό βραβείο. Όταν ο κύριος Wheatley εγκαταλείπει τη γυναίκα του και την υιοθετημένη κόρη του, αυτές προσπαθούν να βγουν από το οικονομικό τους αδιέξοδο συμμετέχοντας σε αγώνες σκακιού με χρηματικό έπαθλο. Έτσι, στα 16 της πια, η Μπεθ συμμετέχει στο US Open Championshiop και στα 18 είναι πρωταθλήτρια των ΗΠΑ στο σκάκι.
Η μητριά της Μπεθ φάνηκε αρκετά καλός μάνατζερ, αλλά έδωσε στη Μπεθ και την αγάπη και την αποδοχή που τόσο είχε ανάγκη. Ο πρόωρος θάνατός της, έκανε την Μπεθ ακόμα πιο ευάλωτη, που πρόσθεσε πλέον στα προβλήματα εθισμού της και τον αλκοολισμό.
The Queen’s Gambit. Κριτική και εντυπώσεις
Το Queen’s Gambit είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ που ανταγωνίζεται τις καλύτερες περιπέτειες του Λάντλαμ στην αγωνία και στην πλοκή. Ο Walter Tevis είναι ένας συναρπαστικός συγγραφέας. Η γνώση σκακιού σε καμία περίπτωση δεν είναι προαπαιτούμενο. Είτε, λίγο ή πολύ, ξέρεις να παίζεις σκάκι, είτε το θεωρείς ένα απίστευτα δύσκολο ή ακόμη και βαρετό παιχνίδι, το βιβλίο αυτό δεν υπάρχει περίπτωση να το βαρεθείς. Ξεχνάς ότι δε ξέρεις σκάκι και βιώνεις αυτά που διαβάζεις – ξεχνάς ότι βιβλίο σου μιλάει για το σκάκι (θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν κάποιο άλλο παιχνίδι ή άθλημα), επειδή το βιβλίο αφορά την Μπεθ! Το σκάκι είναι απλά το μέσο για να διηγηθεί ο συγγραφέας αυτήν την καταπληκτική ιστορία για ένα προσωπικό Γολγοθά: ορφανή στα 8, εθισμένη στα ηρεμιστικά στην αρχή και στο αλκοόλ στη συνέχεια, αγώνας να την παραδεχτούν ως ταλέντο στο σκάκι επειδή έτσι ίσως την αποδεχτούν και σαν προσωπικότητα, σαν άνθρωπο. Αλλά και αγώνας να γίνει αυτό το κορίτσι μια φυσιολογική γυναίκα.
Πρέπει να είχε ζήσει την εμπειρία του εθισμού σε ουσίες, είτε ο ίδιος, είτε συμπάσχοντας για κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο. Σε αντίθεση με άλλα βιβλία που έχουν θίξει ανάλογα θέματα, ο Walter Tevis ξέρει τι γράφει. Η ηρωίδα υποφέρει από το πρόβλημα εθισμού, προσπαθεί να το νικήσει, ξαναπέφτει και τελικά μέσα από μεγάλο αγώνα καταφέρνει να νικήσει. Όχι σαν κάποιο άλλο βιβλίο που η ηρωίδα τη μια μέρα είναι εθισμένη και την άλλη το ξεπέρασε σαν να μην είχε συμβεί ποτέ.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι το πόσο καλά κτίζει τον χαρακτήρα της, αλλά και το πόσο καλά περιγράφει μια γυναικεία προσωπικότητα που εξελίσσεται και αναπτύσσεται μεγαλώνοντας. Από την άλλη δεν αναλώνεται σε ντεμέκ ψυχολογικές αναλύσεις και δεν πατρονάρει τον αναγνώστη. Περιγράφει τα γεγονότα και τα συναισθήματα, αλλά αφήνει τα συμπεράσματα για της επιλογές της ηρωίδας στον αναγνώστη.
Η αγωνία δε σε αφήνει να αφήσεις το βιβλίο απ’ τα χέρια σου και ενώ πριν το διαβάσεις μπορεί να αναρωτηθείς ποιος θα ήθελε να διαβάσει ένα βιβλίο για το σκάκι, έτσι και ξεκινήσεις το διάβασμα θα κολλήσεις και θα συμπάσχεις με τον αγώνα της Μπεθ – τόσο ενάντια σε μεγάλους σκακιστές, όσο και ενάντια στον εθισμό στα ηρεμιστικά και στο αλκοόλ. Έναν αγώνα που ξεκίνησε στα μικράτα της, συνεχίστηκε στην εφηβεία της για να βγει τελικά νικήτρια μόλις στα 19 της, αντιμετωπίζοντας τους πρωταθλητές σκακιού απ’ τη Ρωσία, τη μόνη υπερδύναμη σ’ αυτό το παιχνίδι. Επίσης είναι άψογη η περιγραφή του ανταγωνισμού σε ένα παιχνίδι πνεύματος όπως το σκάκι αλλά και καταπληκτική, σαν να το βιώνεις από πρώτο χέρι, η περιγραφή της προσπάθειας της ηρωίδας να βγει από το τέλμα, να νικήσει τον κακό της εαυτό.
Το Queen’s Gambit το διάβασα στα αγγλικά και σας προτείνω να το παραγγείλετε. Διάβασα κάπου ότι έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά με τον τίτλο “Η τελευταία παρτίδα” από τις εκδόσεις Bell, αλλά δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω. Πραγματικά η πένα του Walter Tevis σε κάνει να νιώθεις, όχι απλά ότι η ηρωίδα είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο, αλλά είναι κάποια που γνωρίζεις και ενδιαφέρεσαι για το καλό της, για το τι θα απογίνει. Ο συγγραφέας έχει ένα μοναδικό τρόπο να μεταδίδει στον αναγνώστη την αγάπη που νιώθει (για τη συγγραφή, την ηρωίδα, τον πλανήτη, τα πάντα), ταλέντο που το έχω δει μόνο στον Dean Koontz και σε αρκετό βαθμό στην φερέλπιδα Stephenie Meyer.
The Queen’s Gambit (το Γκαμπί της Βασίλισσας), η σειρά του netflix
Τον Οκτώβριο του 2020, κυκλοφόρησε από το Netflix η τηλεοπτική σειρά “Το Γκάμπι της Βασίλισσας” βασισμένη στο βιβλίο του Walter Tevis. Η σειρά αποτελείται από 7 επεισόδια και τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η χαρισματική Anya Taylor-Joy.
The Queen’s Gambit (το Γκαμπί της Βασίλισσας) Trivial
- Σύμφωνα με το ebay, οι πωλήσεις προϊόντων σχετικών με το σκάκι αυξήθηκαν 273% με την προβολή της σειράς του Netflix
- Οι πωλήσεις βιβλίων για το σκάκι στο ίδιο χρονικό διάστημα, αυξήθηκαν 603%
The Queen’s Gambit – 2020 Trailer (Greek subs)
Διάρκεια:
7 επεισόδια των 56 λεπτών
Συντελεστές:
Σενάριο:
Scott Frank, Allan Scott
Σκηνοθεσία:
Scott Frank
Ηθοποιοί:
Anya Taylor-Joy – Beth Harmon
Chloe Pirrie – Alice Harmon
Bill Camp – Mr. Shaibel
Marcin Dorocinski – Vasily Borgov
Marielle Heller – Alma Wheatley
Thomas Brodie-Sangster – Benny Watts
Moses Ingram – Jolene
Harry Melling – Harry Beltik
Isla Johnston – Young Beth Harmon
Janina Elkin – Borgov’s Wife
Matthew Dennis Lewis – Matt
Russell Dennis Lewis – Mike
Patrick Kennedy – Allston Wheatley
Christiane Seidel – Helen Deardorff
Jacob Fortune-Lloyd – D.L. Townes
Akemnji Ndifornyen – Mr. Fergusson
Annabeth Kelly – Five-Year-Old Beth
Dolores Carbonari – Margaret
Andruscha Hilscher – Ρώσσος
Iskander Madjitov – Ρώσσος
Rebecca Root – Miss Lonsdale
Clement Guyot – Tournament Director
Zoe Hoche – κορίτσι
Frederic Stromenger – Man In Elevator
Sophie McShera – Miss Graham
Katherine Towe – κορίτσι
Mia-Luisa Schrader – Girl in Elevator
Laura Danne – Jolene’s Friend
Nina Herzberg – Margaret’s Friend
Richard Waugh – Mr. Bradley
Marian Meder – Mr. Espero
Frieda Raab – Apple Pi Girl
Sergio Di Zio – Beth’s Father
Emma Henker – Giggling Girl
William Horberg – Toby
Alva Schäfer – Apple Pi Girl
Marlene Leinemann – Apple Pi Girl
Matteo Vinogradov – Borgov’s Child
Max Krause – Levertov
Ryan Wichert – Hilton Wexler
Eloise Webb – Annette Packer
Millie Brady – Cleo
Rebecca Dyson-Smith – Stewardess
Zoé Hoche – κορίτσι
Lucy Ella von Scheele – Apple Pi Girl
Felice – Marceno
Philipp Droste – Tournament Director
Nikolai Jegorow – Russian Teacher
Daniel Brunet – Man at Sign in Table
Maximilian Frisch – Young Borgov
Sam Gilroy – Tim
Sophia Frank – Barbara
Raphael Keric – Someone
Adrian Hagenguth – Middle Aged Man
Salber Lee Williams – Eileen
Alexander Albrecht – Manfredi
Ilja Roßbander – Rudolph
Simon Jensen – Alec Berglano
Jeremy Mockridge – Friedman
Frederik Funke – Third Opponent
Alec Dahmer – Teenage Reporter
Simon Jansen – Alec Berglund
Samantha Soule – Miss Jean Blake
Uke Bosse – Another Reporter
Ben Gageik – Weiss
Pia Schlipphak – Mrs. Macarthur
Pablo Scola – Manuel
Drew Doyle – Cop #1
Dmitri Ford – Russian Reporter
David Gorelik – Boy
Peter Gilbert Cotton – Lutheran Minister
Paul Johnston – Cop #2
Frédéric Vonhof – Paris Waiter
Rahul Chakraborty – Vendor
Jenny Galloway – Matron
Lily Lesser – Girl in Lunchroom
Charlotte Lucas – Mrs. Dodge
Nicky Goldie – Mrs. Blocker
Paul Walther – Vendor #2
Maximilian Diehle – French Guy #1
Maria Heinsch – Giggling Girl #1
John Schwab – Mr. Booth
Lukas Huber – French Guy #2
Juri Padel – Russian Limo Driver
Evgenij Verenin – Russian Radio Announcer
Konstantin Frank – Tournament Director
Jennifer Haas – Mary-Sue
Marja Haensch – Giggling Girl #2
Marcus Loges – Luchenko
Alberto Ruano – Director
Rosalie Craig – Librarian
Jan Nahuel Häfliger – Alberto Diaz
Tim Kalkhof – Roger
Ben Moor – Mr. Hume
Frederick Schmid – Laev
Colin Stinton – Chennault
Michel Diercks – Duhamel
Elvis Nowatzki – Margaret’s Boyfriend
Adrian Zwicker – Diedrich
Dora Zygouri – Girl in Line
Louis Ashbourne Serkis – Girev
Hugo Grimm – Hellstrom
Vlad Chiriac – Shapkin
Maddie Holliday – Shirley Munson
Alexander Berdichevsky – Charles Levy
Bruce Pandolfini – Ed Spencer
John Hollingworth – Randall Foster
Frederik Schmid – Laev
Παραγωγή και Διανομή:
Flitcraft
Wonderful Films
Netflix