Εκδόσεις Κέδρος, 2015
Σελ. 365
Εθνικό Βραβείο ΗΠΑ, 2010
Μια υπέροχη αυτοβιογραφία, ένα εγκώμιο γι’ αυτό που κάνει τη ζωή να λαμπυρίζει. Πρόκειται για μια λογοτεχνική -μουσική περιπλάνηση στις ανθρώπινες σχέσεις, στην αθωότητα, στον έρωτα, στην αμφισβήτηση, στην περιπέτεια της ζωής, στις τρύπες της ζωής, στην ποίηση, στο ροκ εν ρολ, στη μοναξιά, στην απώλεια, στην ομορφιά, στην εξέγερση, στην αναζήτηση και στην αγωνία για ένα καλύτερο αύριο.
Η ποιήτρια και μουσικός Πάτι Σμιθ αποκαλύπτει στο βιβλίο αυτό, όλα τα μυστικά της για την σχέση με τον φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, την δεκαετία του ‘60 και ‘70, στην ύποπτη και ερωτική Νέα Υόρκη.
Πρόκειται για ένα χρονικό της ανόδου δυο νεαρών, άσημων, Αμερικανών καλλιτεχνών. Είναι η ιστορία τους. Η ιστορία δυο νέων που τους κέρδισε η Τέχνη. Ήταν ο φωτογράφος και το μοντέλο του. Ήταν ο καλλιτέχνης της ζωής της. Ήταν ο καλλιτέχνης και η μούσα του, ένας ρόλος που και οι δύο υποδυόταν εναλλάξ. Ήταν δυο νέοι που ήταν δεμένοι με έναν αξεδιάλυτο δεσμό. Ήταν δυο νέοι που θέλανε να κάνουνε επανάσταση, θέλανε να πάρουνε τα όπλα τους, τα όπλα της γενιάς τους: την ηλεκτρική κιθάρα, το μικρόφωνο, τα κολάζ και τα πινέλα ζωγραφικής. Ήταν οι επαναστάτες χωρίς αιτία. Ήταν ο Ρόμπερτ και η Πάτι, σαν τον Χάνσελ και την Γκρέτελ, που τολμήσανε και περιπλανηθήκανε στο μαύρο δάσος του κόσμου. Συναντήσανε πειρασμούς, μάγισσες και δαίμονες που δεν είχανε ονειρευτεί ποτέ, αλλά και μεγαλείο που δεν μπορούσανε ποτέ να το φανταστούνε. Ήταν ο Ρόμπερτ που έσωσε την Πάτι από την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότητάς της, που μοιράστηκε μαζί της το ιερό μυστήριο του τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης. Που αυτή έμαθε να βλέπει μέσα από τα μάτια του και που ποτέ δεν τράβηξε μια γραμμή, ούτε ζωγράφισε μια καμπύλη, που δεν πήγαζε από τη γνώση, που άντλησε από τον πολύτιμο χρόνο που περάσανε μαζί. Που της μιλούσε πάντα πώς είναι να κρατιέσαι χέρι χέρι με το Θεό. Που δεν κάνανε μαζί παιδιά. Αλλά παιδιά τους ήταν το έργο τους, που αφήσανε σε όλους εμάς. Και επειδή ο Ρόμπερτ πέθανε από Έιτζ το 1989, η Πάτι ανέλαβε το 2010 να πει την δική τους Ιστορία.
Η Πάτι η πολεμίστρια, η ιέρεια, η καθολική, μια εκτός τόπου Ιωάννα της Λορένης. Ο Ρόμπερτ με τα πράσινα μάτια και τις σκούρες μπούκλες του, που ζωγράφιζε τον ουρανό. Ο Ρόμπερτ που διάλεγε σκοτεινά πεδία της ανθρώπινης συμπεριφοράς και τα μετουσίωνε σε τέχνη. Που εμπότιζε τη σεξουαλικότητα με μυστικισμό. Που συμπεριλάμβανε στα κολαζ του, τερατογεννήσεις και σαδομαζοχιστική εικονογραφία. Ο Ρόμπερτ το παπαδοπαίδι, που έφτιαχνε περιδέραια και δημιουργούσε κατασκευές με υλικά που έβρισκε στα σκουπίδια. Με κάποιο τρόπο, ο Ρόμπερτ την καθοδηγούσε σιωπηρά. Αυτή ήταν κουπί στο νερό και εκείνος το σταθερό χέρι του κωπηλάτη. Ο Ρόμπερτ που φωτογράφιζε την Πάτι για τα εξώφυλλα των δίσκων της και κάπνιζαν μαζί χόρτο. Ο Ρόμπερτ με τη διττή του φύση. Ο Ρόμπερτ ο ομοφυλόφιλος φωτογράφος, που τον συνάρπαζε ο Άντι Γουόρχολ, ο Φοξ Τάλμποτ, ο Άλφρεντ Στίγκλιτζ, ο Τόμας Ίκινς και ο Ντισάν. H Πάτι που θαύμαζε την Φρίντα Κάλο, τον Ουόλτ Ουίτμαν, τον Μπομπ Ντίλαν, τον Άντι Γουόρχολ, την Τζάνις Τζόπλιν, τον Τζον Κολτρέιν, τον Φρανκ Ο΄Χάρα, τον Ουίλιαμ Μπλέικ, τον Τζιμ Μόρισον, τον Γουίλιαμ Μπαρόουζ, τον Ποτ Μπόουλς, τον Μραμπέτ, τον Άλεν Γκίνσμπεργκ, τον Αρθούρο Ρεμπό, τον Πολ Βερλέν, την Αλμπερτίν Σαραζέν, την Σίλβια Πλαθ, την Πιαφ, την Νίνα Σιμόν, τον Ζενέ, τον Σαμ Σέπαρντ. Η Πάτι που λάτρευε το «Χίλιες και μία νύχτες», που την γοήτευε η Μέση Ανατολή και που διάβαζε ποίησή της στα μπαρ της Νέας Υόρκης και στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου.
Μέσα στο βιβλίο αυτό ακούγεται συνέχεια η φωνή της Πάτι Σμιθ σαν ψίθυρος, σαν δάκρυ, σαν πόνος, σαν κάλεσμα ερωτικό, σαν κεραυνός σε αργή κίνηση, σαν περήφανη θλίψη, σαν βραχνή προσευχή. Ακούγεται η Πάτι να απαγγέλλει τον στίχο της: «Ο Χριστός πέθανε για τις αμαρτίες κάποιου, αλλά όχι για τις δικές μου»…
Στα «ηχεία» του βιβλίου περνούν μεταξύ άλλων οι Rolling Stones, οι television, οι Velvet Underground, ο Μπομπ Ντίλαν, ο Τζίμι Χένριξ, και πολλές ροκ εν ρολ μπάντες και συγκροτήματα. Ακούγεται η μουσική της Πάτι Σμιθ (Horses, People Have the Power, Up There Down There, Dream of Life, Easter, Gloria) που γέμιζε τα σοκάκια και τα μπαρ της Νέας Υόρκης την δεκαετία του ‘70 και ‘80.
Παρόν στο βιβλίο όλα τα γνωστά μουσικά κλαμπ της Νέας Υόρκης: Sea of Clounds, Other End, Max’s Kansas City, Brownie’ s, Nathan’s, Remington, Factory, El Quixote, La MaMa και CBGB, η υπερδραστήρια ατμόσφαιρα του διάσημου βικτοριανού ξενοδοχείου Chelsea, με τους ποιητές και συγγραφείς του, το ξενοδοχείο Chelsea με τους εκκεντρικούς και καταραμένους του, η γκαλερί Gotham Bookmart, το στούντιο Electric Lady, η δισκογραφική εταιρεία Arista Records, ο μουσικός ραδιοφωνικός σταθμός WBAI, οι ενισχυτές Fender, το αρμόνιο Rocky Mount Instruments, η ακουστική κιθάρα Martin και η ταλαιπωρημένη κιθάρα Gibson, τα ατελιέ των ζωγράφων, οι γραφομηχανές Remington και Hermes 2000, το περιοδικό Photoplay με θέμα τους σταρ του κινηματογράφου, το περιοδικό Creem, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, οι φωτογραφικές μηχανές Hasselblad και πολαρόιντ, ο εκδοτικός οίκος Telegraph Books κ.α.
Η Πάτι Σμιθ μας μαθαίνει με αυτό το βιβλίο της, ότι στην πραγματικότητα δεν μπορείς να κάνεις απόθεμα στα σημαντικά πράγματα. Στα συναισθήματα, στους ανθρώπους, στα έργα τέχνης, στα ποιήματα, στα τραγούδια, στις φωτογραφίες, στις ουτοπικές ιδέες, στο σεξ, στην ομορφιά: αυτά υπήρχαν μόνο μέσα στο χρόνο και, όταν ο χρόνος τελείωνε, τελείωναν κι αυτά.
Κάποιοι αφήνουν πίσω τους μοναδικές ταινίες. Άλλοι ερμηνευτικές εκτελέσεις. Άλλοι καλή μουσική και τραγούδια. Η Πάτι άφησε πίσω το Horses (ένα χαιρετισμό προς αυτούς τους μουσικούς που έστρωσαν το δρόμο πριν από αυτήν) και ο Ρόμπερτ την προκλητική του ζωγραφική. Και οι δυο αφήσανε πίσω μια ανθρώπινη συγκινητική ιστορία. Η ιστορία της Πάτι και του Ρόμπερτ μοιάζει με παραμύθι στη Νέα Υόρκη, σε αυτή τη Μητρόπολη των Τεχνών, που κάθε μικρό κύμα της τέχνης και του επαναστατικού μουσικού κινήματος του ροκ εν ρολ, που ξεκίνησε από εκεί, έφτασε σε κάθε σημείο του πλανήτη μας. Στο προφητικό Elegie (του Horses) της Πάτι Σμιθ, υπάρχει ευγνωμοσύνη για το ροκ εν ρολ και για το παρελθόν και το μέλλον της πολιτιστικής τους φωνής. Σε αυτό η Πάτι Σμιθ θυμάται όλους τους αγαπημένους της από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, αυτούς που είχε χάσει, αυτούς που έχασε και αυτούς που έμελλε να χάσει τελικά…
«Τα μονοπάτια που διασταυρώνονται θα διασταυρωθούν ξανά», τραγουδάει η Πάτι και ο Ρόμπερτ θα διασταυρώνεται μαζί της στις μουσικές σκηνές του κόσμου, στην ατέλειωτη «χώρα των χιλίων χορών»…
Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα, μια συναρπαστική αυτοβιογραφία.
Η Πάτι Σμιθ, τραγουδίστρια, μουσικός, ποιήτρια και ακτιβίστρια, γεννήθηκε στο Σικάγο το Δεκέμβριο του 1946. Επηρεασμένη από τον Μπομπ Ντίλαν, τον Αρθούρο Ρεμπό, τον υπαρξισμό και την μπιτ λογοτεχνία, το 1967 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη και αναμίχθηκε με τους καλλιτεχνικούς underground κύκλους της πόλης. Ασχολήθηκε με την ποίηση και το θέατρο (συνέγραψε ένα θεατρικό με τον Σαμ Σέπαρντ) και άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα του συνδυασμού της ποίησης με τη μουσική του ροκ εν ρολ. Γι’ αυτόν το σκοπό, το 1974 σχημάτισε το Patti Smith Group σε συνεργασία με τον κιθαρίστα Λένι Κέι. Η Πάτι Σμιθ συνδεόταν στενά με τον διάσημο φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, ο οποίος την απαθανάτισε στο εξώφυλλο του πρώτου της άλμπουμ, Horses (1975)∙ από πολλούς μουσικοκριτικούς θεωρείται το πρώτο πανκ-ροκ άλμπουμ της δεκαετίας του 1970 και συγκαταλέγεται στις περισσότερες και πιο έγκυρες λίστες με τα 100 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ακολούθησε μια σειρά από σπουδαία άλμπουμ, που την καθιέρωσαν ως μια από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες, συνθέτριες και στιχουργούς στην Ιστορία: Radio Ethiopia (1976), Easter (1978), Wave (1979). Το 1980 εγκαταστάθηκε στο Ντιτρόιτ, όπου παντρεύτηκε τον Φρεντ Σόνικ Νμιθ, πρώην κιθαρίστα των MC5, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά. Για μεγάλο διάστημα αφοσιώθηκε στην οικογένειά της και αποτραβήχτηκε από τη δισκογραφία. Επέστρεψε όμως στις ζωντανές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις το 1988 με το άλμπουμ Dream of Life. Από τότε έχει κυκλοφορήσει άλλα έξι άλμπουμ, με τελευταίο το Banga (2012).
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Πάτι Σμιθ, με τον τίτλο Seventh Heaven, εκδόθηκε το 1972 και ακολούθησαν οι συλλογές Witt (1973), Babel (1978), Woolgathering (1992), The Coral Sea (1996), Auguries of Innocence (2005). Το ποιητικό έργο της έχει εκδοθεί και σε συγκεντρωτικές συλλογές. Το 2010 εκδόθηκε το αυτοβιογραφικό έργο της Just Kids και το 2015 το επίσης αυτοβιογραφικό M Train.
Εκτός από το ποιητικό και δισκογραφικό έργο της, η Πάτι Σμιθ έχει ασχοληθεί με επιτυχία και με τη ζωγραφική. Το 1973 πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση στο Gotham Book Mart της Νέας Υόρκης. Τα έργα της στο πλαίσιο της έκθεσης Strange Messenger δημοσιεύθηκαν στον ομότιτλο τόμο το 2003.
Το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας τίμησε την Πάτι Σμιθ απονέμοντάς της τον τίτλο του Commandeur des Arts et des Lettres, που αποτελεί την ανώτατη καλλιτεχνική διάκριση στη Γαλλία. Το 2007 εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame.
μας υπενθυμίζει ότι η αθωότητα, οι ουτοπικές ιδέες, η ομορφιά και η εξέγερση είναι τα άστρα που μας οδηγούν στο ταξίδι της ανθρωπότητας».
Michael Stipe, τραγουδιστής των R.E.M., Time Magazine
Το βιβλίο περιέχει ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό