Στίχοι για μελοποίηση – Εκδόσεις ICC Ιωαννίδης – 2009
Στην εποχή μας παρατηρείται μια γενικευμένη υποβάθμιση της ποιότητας του τραγουδιού. Ό,τι δεν αξίζει σήμερα να ειπωθεί, τραγουδιέται. Η περιρρέουσα αισθητική, μόνο προσβλητική μπορεί να χαρακτηριστεί. Διαφημίζονται τραγούδια τα οποία προσβάλλουν τη νοημοσύνη και προκαλούν το κοινό αίσθημα.
Πολλοί ραδιοφωνικοί σταθμοί μάς κατακλύζουν σήμερα με διάφορα «ερωτοσκευάσματα», τραγούδια της καψούρας και του ερωτικού μαζοχισμού ή τραγούδια που περιέχουν σλόγκαν και συνθήματα. Σε πολλά νυχτερινά κέντρα παίζονται παρόμοια τραγούδια και βασιλεύει το κακώς εννοούμενο ελληνικό “ξεφάντωμα”. Αυτά όμως δεν είναι τραγούδια. Γιατί, όπως έλεγε και ο Μάνος Χατζηδάκις, το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτόνωσης. Ούτε μαστίχα για το στόμα αθλητικών εφήβων ή συντροφιά νυχτερινή για οδηγούς ταξί και φορτηγών. Είναι μια σχέση υπεύθυνη, μια πράξη ερωτική ανάμεσά μας που μας αποκαλύπτει.
Βέβαια η κυριαρχία της ευτέλειας σε όλους τους τομείς δεν θα μπορούσε να μην αγγίξει και το ελληνικό τραγούδι. Μερικοί συνθέτες βγάζουν δίσκους, όχι έχοντας έμπνευση αλλά με …φασόν κατασκευή. Κάποιοι άλλοι συνθέτες δεν έχουν προσωπικό ύφος, αλλά αναπαράγουν φόρμες παλαιότερων τραγουδιών. Μερικοί τραγουδιστές κάνουν “δίσκους τού ενός σουξέ” για χρήση στα νυχτερινά κέντρα όπου εμφανίζονται. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται ραδιοφωνικές “επιτυχίες” που ανεβάζουν το νυχτοκάματο του τραγουδιστή. Στόχος η εύκολη δόξα, το εύκολο χρήμα. Κάποιοι άλλοι τραγουδιστές κάνουν πολυσυλλεκτικούς δίσκους χωρίς καμία δομή και ενότητα, με αποτέλεσμα να μην έχουν οι δίσκοι αυτοί το χαρακτήρα τού ολοκληρωμένου έργου.
Στους σημερινούς καιρούς προωθούνται τραγούδια που δεν περιέχουν μουσική, αλλά ενοχλητικό θόρυβο. Σε τέτοια τραγούδια, αν τα μουσικά όργανα είχαν βούληση θα αρνούνταν να παίξουν νότες τόσο κακοβαλμένες η μία πίσω από την άλλη. Σήμερα γράφονται και κάποια στιχουργικά τερατουργήματα που υποτίθεται ότι αυτά είναι τραγούδια. Σε τέτοια “τραγούδια”, αν οι στίχοι είχαν ψυχή θα αρνούνταν να δεχτούν τέτοια κακογουστιά στην επιλογή των λέξεων ή στην τόσο άσχημη χρησιμοποίησή τους.
Πολλές δισκογραφικές εταιρίες θέλουν ακροατές-καταναλωτές. Άβουλα πλάσματα που να άγονται και να φέρονται, ανάλογα με τις επιθυμίες και τους στόχους των εταιριών, οι οποίες θέλουν να υπάρχει ένα κοινό που να βλέπει τα τραγούδια και όχι να τα ακούει. Γι’ αυτό δημιούργησαν και τα βιντεοκλίπ, τα οποία συχνά δεν έχουν καμία σχέση με το τραγούδι στο οποίο αναφέρονται. Ίσως η σωτηρία για το ελληνικό τραγούδι να έλθει από κάποιες ανεξάρτητες παραγωγές μέσω των οποίων το κάθε τραγούδι θα αποκτά την αξία που του αναλογεί.
Βέβαια, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος του κοινού που θέλει να ακούει και ακούει ποιοτικά τραγούδια, αλλά, από την άλλη πλευρά, η καταλυτική δύναμη των μέσων ενημέρωσης ισοπεδώνει τη δημιουργική δουλειά των ανθρώπων της μουσικής ποιότητας. Πολλοί άξιοι δημιουργοί, που γράφουν ωραία και ποιοτικά τραγούδια, παραμερίζονται από τους περισσότερους ραδιοφωνικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα να μην ακούγονται αυτά τα τραγούδια. Παρ’ όλα αυτά όμως, κάποιοι απ’ αυτούς επιμένουν να υπηρετούν με αγάπη και μεράκι το καλό ελληνικό τραγούδι, σε πείσμα των σημερινών καιρών όπου παρατηρείται το λυπηρό φαινόμενο να προβάλλεται η ευτέλεια, να μαραίνεται ο πολιτισμός, να υποβαθμίζεται η τέχνη και να κυριαρχεί η υποκουλτούρα.
Κατά την προσωπική μου άποψη, η μουσική είναι δύο ειδών: καλή και κακή. Και πρέπει να την αναγνωρίζουμε. Τρέφω μεγάλη εκτίμηση στους συνθέτες που συνθέτουν ωραία μουσική, στους στιχουργούς που γράφουν καλούς στίχους, στους τραγουδιστές που τραγουδούν όμορφα τραγούδια, σε όλους τους δημιουργούς που υπηρετούν την ποιότητα, σε καιρούς που κυριαρχεί γενικά η τάση να μηδενίζονται οι αξίες και να δίδεται αξία στα μηδενικά.
Σε όλους αυτούς τους δημιουργούς θέλω να πω ότι δεν θα πρέπει να χάσουν το κουράγιο τους και ότι θα πρέπει να συνεχίσουν να δίνουν καθημερινά τη μάχη τους για τις αισθητικές αξίες και αρχές τους. Να συνεχίσουν να φτιάχνουν τραγούδια που θα έχουν εσωτερικό πλούτο και που θα διακρίνονται για την ωραία έμπνευση, την υψηλή αισθητική και την καλλιέπεια. Και να είναι σίγουροι ότι υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα κάποιοι άνθρωποι που θα τους θαυμάζουν και που θα τους ακολουθούν πιστά.
Εγώ ασχολούμαι ερασιτεχνικά με τη μουσική. Κατά τη δεκαετία του ’80 (έπαιζα κιθάρα και μπουζούκι στο ερασιτεχνικό μουσικό συγκρότημα «Ζόρικη Κομπανία» από το 1982 έως το 1992). Τη «Ζόρικη Κομπανία» τη δημιούργησα στις αρχές του 1982 μαζί με τον αγαπημένο μου φίλο και συνάδελφό μου στην Τράπεζα Citibank, τον Κώστα Παπαδόπουλο, ο οποίος δυστυχώς έφυγε από τη ζωή τον Σεπτέμβριο του 2009, σε ηλικία 57 ετών, βυθίζοντας σε απέραντη θλίψη όλους όσους τον είχαμε αγαπήσει, γιατί ο Κώστας ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος.
Η «Ζόρικη Κομπανία» ήταν 7μελής (6 φίλοι μου κι εγώ) και επί δέκα χρόνια, στη δεκαετία του ’80, ζήσαμε υπέροχες στιγμές σε διάφορες καλλιτεχνικές μας εμφανίσεις όπου, έχοντας συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό μας τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών, προσφέραμε σε όσους μας παρακολουθούσαν ανεπανάληπτες βραδιές, πλημμυρισμένες από ωραία ελληνική μουσική. Τα τελευταία χρόνια παίζω συνήθως κιθάρα, όταν ανταμώνω με φίλους μου σε διάφορες γιορτές ή συνάξεις. Η μουσική είναι κάτι που με συντροφεύει πάντοτε και νιώθω μεγάλη ευχαρίστηση να τραγουδάω παρέα με τους φίλους μου τραγούδια που μας αρέσουν και μας συγκινούν. Γιατί πιστεύω ότι η μελωδικότερη ορχήστρα είναι η άδουσα παρέα.
Το βιβλίο μου με τίτλο «Παρέα με τους φίλους μου» περιλαμβάνει 60 κομμάτια, τα οποία περιέχουν στίχους μου οι οποίοι προορίζονται για μελοποίηση. Είναι στίχοι για διαφόρων ειδών τραγούδι (ερωτικό, νοσταλγικό, λαϊκό, κοινωνικό κλπ) και έχουν μια παρεΐστικη διάθεση, η οποία είναι απόρροια της επιθυμίας μου για καλλιτεχνική αναζήτηση και της ανάγκης μου για ανθρώπινη επικοινωνία. Ορισμένους από τους στίχους αυτούς, τους έχω φτιάξει εξαρχής σε φόρμα τραγουδιού (μέτρο, ομοιοκαταληξία, κουπλέ, ρεφρέν) και έχουν γραφτεί κατά το χρονικό διάστημα από το 2000 έως το 2009. Ορισμένοι άλλοι στίχοι είναι από διάφορα ποιήματά μου, τα οποία έχω διασκευάσει σε φόρμα τραγουδιού. Τα ποιήματα αυτά έχουν γραφτεί κατά το χρονικό διάστημα από το 1974 έως το 2009 και τα περισσότερα από αυτά έχουν συμπεριληφθεί σε προηγούμενα βιβλία μου.
Κάποιους στίχους από το βιβλίο μου «Παρέα με τους φίλους μου» τους έχω μελοποιήσει εγώ ο ίδιος. Κάποιοι άλλοι στίχοι αυτού του βιβλίου μου ίσως ευαισθητοποιήσουν κάποιους τραγουδοποιούς οι οποίοι γράφουν ωραία μουσική. Αν συμβεί αυτό, τότε μπορεί να δημιουργηθούν μερικά όμορφα, μελωδικά τραγούδια. Νιώθω πάντως ότι κάποιοι στίχοι μου ψάχνουν να βρουν τη μουσική με την οποία θα ταιριάξουν.
Νίκος Ζώρης
Οκτώβριος 2009