Φιλιππιάδα 2016
Σελ. 207
Εξακολουθούμε σήμερα να αγωνιζόμαστε βάρκες ενάντια στο ρεύμα, ξαναγυρίζοντας ασταμάτητα στο παρελθόν, για να παραδειγματιζόμαστε. Ίσως η προσπάθεια της επιστροφής στο παρελθόν είναι μια αμυντική μας αντίδραση.
Το βιβλίο του Νίκου Πάνου είναι ένα εκτεταμένο ιστορικό αφήγημα, που αφηγείται κατορθώματα μικρών ηρώων και πολεμικά γεγονότα, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατορθώματα σαν και αυτά που μας διηγούνταν οι γονείς μας και που σιγά-σιγά κοντεύουν πια να γίνουν κάτι σαν παραμύθι για τα δικά μας παιδιά. Είναι ένα αφήγημα που σε βάζει βαθιά στην ιστορία και στη μνήμη. Λίγες λέξεις, κόσμοι ολόκληροι. Κι όλα αυτά, εδώ στον τόπο μας, στον Αμμότοπο Άρτας και σε χρόνια που δεν είναι τόσο παλιά, ώστε να γίνουν μια ουδέτερη ιστορία.
Πρόκειται για την πολεμική οδύσσεια του Κώστα Ξέρα, του Αχιλλέα Τσικνιά, του Κων/νου Κόρδα και του Αποστόλη Κοσμά από τον Αμμότοπο Άρτας. 1940 στρατιωτική θητεία. Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, στρατιώτες στον Έβρο. Είσοδος των Γερμανών, φυγή χιλιάδων Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών και μαζί με αυτούς και οι Αρτινοί, για την Τουρκία, μετά την κατάρρευση το μετώπου. Ακολουθούν στρατόπεδα στην Πέργαμο, Λίβανο, Αλεξάνδρεια, Παλαιστίνη, αρχαία Παλμύρα, Λιβύη, μάχες Αλάμ Ελ Χάλφα, Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι και ποταμό Ρουβίκωνα. Πέντε χρόνια, για τους συμπατριώτες μας, ταξίδι στην κόλαση του πολέμου.
Τα πρόσωπα του βιβλίου είναι οικεία, δεν έχουν τίποτε το υπερβολικό να επιδείξουν. Είναι αγράμματοι άνθρωποι, αγρότες, παλικάρια, που γλύτωσαν από τα πεδία των μαχών. Παλιές ιστορίες που στοιχειώνουν το μυαλό των σημερινών ανθρώπων, ιστορίες με υπερβολές και αρκετή σκληρότητα. Περιπλανήσεις σε δύσβατους δρόμους, σε τόπους μακρινούς. Κυνηγημένοι από θεούς και δαίμονες. Αλλότρια γη, άγνωστες γλώσσες, ακατανόητες και ανοίκειες συμπεριφορές των Άγγλων. Καμία ανθρωπιά, όχι έλεος, από εχθρούς και συμμάχους. Αυτοί οι απλοί άνθρωποι κάνουν αφήγηση την περιπέτειά τους. Η γοητεία της αφήγησής τους σε παίρνει στους ώμους της και σε βοηθάει να σκάψεις μέσα σου. Να ανακαλύψεις τον δικό σου εαυτό.
Ο Νίκος Πάνος είναι τρυφερός κι επιεικής με τους ήρωές του. Μιλάει για αυτούς κι αισθάνεται πως είναι πρόσωπα πολύ κοντινά του, που τα γνώρισε ο ίδιος πολύ καλά. Βάζει επίσης τον ίδιο του τον εαυτό μες στο βιβλίο και καταθέτοντας την προσωπική του κρίση, για τα γεγονότα που ξαφνικά φαίνονται σαν να τα έχει ζήσει ο ίδιος και σαν να αποτελούν κομμάτι της προσωπικής του ιστορίας.
Κι είναι αυτές οι σπάνιες νίξεις μαζί με την πλούσια πλοκή και την τρυφερότητα που ξεπροβάλλει κάθε τόσο δειλά-δειλά χωρίς να σε πνίγει, είναι τα γεγονότα που είναι απλά και ανθρώπινα, είναι οι ήρωες που κάνουν ηρωικές πράξεις, είναι όλα αυτά που κάνουν το βιβλίο «λησμονημένοι ήρωες» να μοιάζει με εκείνες τις ιστορίες που όλοι μας έχουμε ακούσει και ξανακούσει και που πιστεύουμε πως ποτέ δεν θα βαρεθούμε να ακούμε…
Λιτή και ακαριαία γραφή, ίδιον του λαϊκού λόγου, ενώ δροσερές αύρες από την ηπειρώτική διάλεκτο χρωματίζουν τον λόγο του συγγραφέα. Μια γλώσσα μάγισσα γεμάτη μνήμες που αποκαλύπτει πείνα, φτώχια, σταυροτήδες, θυσίες για την πατρίδα, άδολο πατριωτισμό, αιχμαλωσίες, στρατόπεδα στην έρημο, αμμοθύελλες, ναρκοπέδια, αρρώστιες, ξένη γη, στρατιωτικά κινήματα, διχόνοιες, ξεχασμένοι ηπειρώτες ήρωες.
Ένα αφήγημα που σε ζαλώνει στοργικά στον ώμο και σε ταξιδεύει στην αέναη και εύανδρο Ήπειρο.
Το βιβλίο αυτό είναι μια πεζογραφική ελεγεία της ζωής των τεσσάρων λησμονημένων ηρώων του Αμμοτόπου. Της φτώχειας τους. Των ηρωικών πολεμικών κατορθωμάτων τους.
Συλλογική μνήμη, ατομικά πεπρωμένα.
Πιστεύουμε ότι το βιβλίο αυτό του συμπατριώτη μας Νίκου Πάνο δεν μπορεί να αλλάξει το πεπρωμένο των ανθρώπων, αλλά μπορεί να επηρεάσει συνειδήσεις.
Ο Νίκος Πάνος γεννήθηκε το 1952 στο Ανώγι της Πρέβεζας από γονείς αγρότες. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Δούλεψε στη Siemens, στον Σκαραμαγκά, στη σχολή οξυγονοκολλητών στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και στο Καστράκι Αγρινίου. Άνοιξε δικό του σιδηρουργείο-μηχανουργείο στη Φιλιππιάδα. Σήμερα είναι συνταξιούχος. Το πρώτο του βιβλίο «Ρεντζαίοι, οι βασιλείς της Ηπείρου» έχει κάνει δύο εκδόσεις.