Κωνσταντινούπολη, των ασεβών μου φόβων. Τίτλος και υπότιτλος ενός ιδιαίτερου ταξιδιωτικού βιβλίου που έγραψε ο Γιάννης Ξανθούλης και κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Μεταίχμιο το Νοέμβριο του 2008. Θέμα του, και προορισμός μας; Φυσικά, η πόλη του Κωνσταντίνου. Η Πόλη των πόλεων. Η Βασιλεύουσα. Η Κωνσταντινούπολη!
…
Πρώτη φορά πήγα στην Πόλη το 1972, τον Αύγουστο. Μόλις είχα απολυθεί απ’ το στρατό και με έτρωγε μια μάλλον νοσηρή περιέργεια να τη γνωρίσω. Έφτασα αεροπορικώς, μέσω Σμύρνης, και μου φάνηκε εκτάκτως επαρχιακή, όπως δηλαδή θα την ήθελε ο Μουσταφά Κεμάλ. Εξαιρετικά παλιά, σκοτεινή, παραιτημένη και θλιβερή. Εκείνη την εποχή η Πόλη υπέφερε από έλλειψη καφέ και σωστού φωτισμού. Την έσκαβαν ανελέητα, κι από παντού ξεπηδούσαν ιστορικά ανένταχτοι αρουραίοι.
…
Αγόρασα, όπως όλοι οι επισκέπτες, δερμάτινο σακάκι και αυγά από αλάβαστρο και όνυχα, έφαγα τεράστιες ποσότητες σου-μπουρέκ (ένα είδος ζυμαρικού ογκρατέν, ψημένου σε νερό, αφού «σου» σημαίνει νερό) και πέρασα την τελευταία μου βραδιά σε ένα δευτεροκλασάτο ιταλικό ρεστοράν με σπαγγέτι μπολονέζ, στη λεωφόρο της Δημοκρατίας (Τζουμ Χουριέτ τζαντεσί), κοντά στο «Χίλτον».
…
Αυτή η πρώτη επαφή του συγγραφέα με την Κωνσταντινούπολη είχε καθαρά τουριστική χροιά. Την άγγιξε όπως ένας κοινός τουρίστας… είδε τα αξιοθέατα -τα πιο προβεβλημένα-, γεύτηκε τα φαγητά -τα πιο γνωστά-, και ψώνισε -χωρίς διακρίσεις! Ευτυχώς όμως για εκείνον, αλλά και για εμάς, στην Κωνσταντινούπολη επέστρεψε… καταρχήν μετά από 24 χρόνια και κατόπιν πολλές πολλές φορές, με διάφορες αφορμές, αλλά πάντα ανακαλύπτοντας και κάποια άγνωστη σε αυτόν -μέχρι τότε- πλευρά της!
Όλες αυτές τις εμπειρίες τις αποθησαύρισε και συνδυάζοντάς τις με αυτές ενός συγκεκριμένου ταξιδιού εκεί, δημιούργησε έναν εκπληκτικό οδηγό γνωριμίας-ξενάγησης στην Πόλη και στην Ιστορία της…
…
Ο χρόνος στην Κωνσταντινούπολη διαστέλλεται, χάνει τη βαρύτητα του, τα σύννεφα κι ο ουρανός αγκυλώνονται στις μύτες των μιναρέδων στάζοντας την ξεχωριστή υγρασία της Ιστορίας. Δεν έχει σημασία πόσο ενημερωμένος είσαι. Η υγρασία θα σε διαπεράσει με την τεχνική του ονείρου, θες δεν θες.
…
Αν ψάχνετε κάποιον τουριστικό οδηγό τύπου ΕΛΠΑ, έχετε κάνει σίγουρα λάθος στην επιλογή σας. Ο Γιάννης Ξανθούλης θα σας δείξει την Πόλη με τον τρόπο που χρησιμοποίησε και ο Καζαντζάκης στα ταξιδιωτικά του βιβλία. Με την ματιά ενός συγγραφέα που περνά από το πρίσμα της σπογγοειδούς ψυχής ενός αγνού, απλού, καθημερινού ανθρώπου. Σε αυτή την εξαίσια ξενάγηση θα συναντήσετε πολλές λέξεις στην Τουρκική -με την εξήγηση τους- που θα σας βάλλουν στο κλίμα του τόπου, θα αφουγκραστείτε μερικούς στίχους τραγουδιών που θα σας ψυχαγωγήσουν και φυσικά θα γνωρίσετε όχι μόνο την φυσική αλλά και την γευστική γεωγραφία της Κωνσταντινούπολης.
Πολλοί θα βρεθούν στο δρόμο σας, και θα σας δώσει ο καθένας και μια εικόνα από την δική του οπτική γωνία. Φτωχοί μεροκαματιάρηδες που αγνοούν το πριν, ελπίζουν για το μετά και μοχθούν για το τώρα. Ευκατάστατοι Τούρκοι και μη, που ζουν θυμούμενοι το χθες, απολαμβάνοντας το σήμερα και αφήνοντας το αύριο στην τύχη για να έχει και κάποιο ενδιαφέρον η ζωή! Αλλά και κάποιοι άλλοι… φιγούρες που δεν ανήκουν ούτε στο ένα ούτε στο άλλο είδος και που ίσως, λέω ίσως, να είναι και οι γνώστες της πιο αληθινής όψης του τόπου εκείνου!
Εμπρός λοιπόν. Μην καθυστερείτε. Μια υπέροχη, μοναδική και πάνω απ’ όλα μαγευτική βόλτα στην σαγηνευτική Ανατολίτισσα ξεκινά… μπορεί και να με συναντήσετε σε καμιά γωνιά της μακριά από τουρίστες, ή ίσως και σε κανένα χαμάμ, τουλάχιστον όσο ακόμα υπάρχουν τέτοια σε λειτουργία…
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Η Πόλη «αλλιώς». Όπως την ένιωσα περπατώντας επίμονα στα σοκάκια, στις καινούργιες λεωφόρους, στους μπαχτσέδες και στις όχθες του Κεράτιου και του Βοσπόρου. Ψελλίζοντας τα τούρκικα με λάθη, που με παρασέρνουν σε περιπέτειες, φανερώνοντας την ασέβεια της ευσεβούς φήμης της, την ανάγκη της σιωπής μέσα στο πολύχρωμο και πολύβουο παρόν της, τη νοσταλγία των αληθινών της φόβων που οργάνωσαν το μεγαλείο της.
Πολλές φορές ταξίδεψα στην Κωνσταντινούπολη-Πόλη-Ινσταμπούλ. Όμως εκείνη τη φορά, που αφέθηκα στη φιλόξενη αμετροέπεια ενός θεότρελου Τούρκου φίλου, έμαθα κι άλλα. Και για την πόλη -που υποτίθεται ότι γνώριζα καλά, σαν αυτονομημένος περιπατητής- και για μένα τον ίδιο, φωτισμένο από σκιές που καθορίζουν το μυστήριο της. Αυτά έγραψα εδώ…
Γ.Ξ.