Ο Σταύρος Καρακάσης ήταν ένας σπουδαίος Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και μουσικολόγος. Γεννήθηκε το 1903 στην Κωνσταντινούπολη, μεγάλωσε στο Κάιρο της Αιγύπτου – όπου κατέφυγε η οικογένειά του λόγω των διωγμών που προηγήθηκαν της Μικρασιατικής Καταστροφής – και το 1958 μετακόμισε στην Αθήνα. Εργάστηκε ακούραστα μέχρι τον θάνατό του το 1973, προσφέροντας στον πολιτισμό μας ποιητικές συλλογές και δοκίμια-μελέτες. To 1970 εξέδωσε το βιβλίο “Ελληνικά Μουσικά Όργανα”, καρπό πολύχρονων ερευνών και καταγραφής της ελληνικής λαογραφίας και της μουσικής μας παράδοσης.
Ο Σταύρος Καρακάσης γνωρίστηκε με τον Κωνσταντίνο Καβάφη το 1923, όταν θέλησε μαζί με κάποιους φίλους του να προσφέρουν στον Καβάφη το πρώτο τεύχος του λογοτεχνικού περιοδικού Αργώ (κάνοντας κλικ εδώ μπορείτε να διαβάσετε τα τεύχη της “Αργώς”). Ο Καβάφης όχι μόνο τους δέχτηκε μα προσπάθησε αργότερα να τους βοηθήσει στο έργο τους. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τους κέρδισε με τον χαρακτήρα του, την ευγένειά του και κατάλαβαν ότι ο Καβάφης δεν είχε σχέση με την “καρικατούρα” που παρουσίαζαν διανοούμενοι που δεν τον έφταναν ούτε στο δαχτυλάκι.
Επισκέφτηκα πολλές φορές κατόπι τον Καβάφη. Τον γνώρισα καλά, με τίμησε με τη φιλία του και μου δόθηκε η ευκαιρία να θαυμάσω πλάι στο μεγάλο καλλιτέχνη και σπάνιο αισθητικό, το σοφό και τον ιστορικό, τον erudit, τον είρωνα, τον θαυμάσιο συζητητή κι ευχάριστο κι ευγενικό οικοδεσπότη.
Κι αν σήμερα ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης θεωρείται αυθεντία και διδάσκεται ακόμη και στα σχολεία, οι σύγχρονοί του δεν τον είχαν δεχτεί ανενδοίαστα. Στον Κ. Π. Καβάφη ταιριάζει πολύ η βιβλική ρήση “ουδείς προφήτης στον τόπο του”, καθώς αρκετοί Έλληνες διανοούμενοι της Αλεξάνδρειας και της Αιγύπτου τον σάρκασαν ή ακόμη και τον πολέμησαν.
Ο «Καβάφης», του Σταύρου Καρακάση, κυκλοφόρησε το 1963 από τις Εκδόσεις Δίφρος (σήμερα Εκδόσεις Δρόμων). Η μελέτη του Σταύρου Καρακάση για τον Καβάφη, έχει αναλύσεις ποιημάτων, αντιπαραθέσεις ποιημάτων του Καβάφη με ποιήματα που, δήθεν, ο Καβάφης είχε αντιγράψει σύμφωνα με τον Μαλάνο. Μου προκάλεσε εντύπωση ότι ο Μαλάνος βασίστηκε σε μη ορθές-στημένες μεταφράσεις που είχε κάνει ο ίδιος, ώστε να αποδείξει ότι ο Καβάφης ήταν λογοκλόπος, ενώ βλέποντας το πρωτότυπο ποίημα (στα αγγλικά, γαλλικά ή λατινικά), καταλαβαίνεις ότι απλά οι ποιητές μπορεί να καταπιάνονται με το ίδιο θέμα, αλλά ο καθένας τους το παρουσιάζει και το αναλύει με τη δική του ματιά.
Στη μελέτη αυτή του Σταύρου Καρακάση για τον ποιητή Καβάφη, θα βρείτε κριτικές για το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή από τους παρακάτω λόγιους και λογοτέχνες: Γρηγόριος Ξενόπουλος, Νίκος Καζαντζάκης, ΓΙάγκος Πιερίδης, Ηλίας Γκανούλης, Χριστόφορος Α. Νομικός, J. Sebastien, Κώστας Ουράνης, Ε. M. Foster, Gaston Zananiri, Γ. Σαρκισιάν, Σταύρος Καρακάσης, Κ. Ν. Κωνσταντινίδης κ.ά.
Ακόμη και σήμερα, υπάρχουν κάποιοι, μέχρι και άνθρωποι των τεχνών, που πιστεύουν τον Μαλάνο, που υπήρξε πρωτοστάτης στην πολεμική κατά του Καβάφη. Ο «Καβάφης» του Σταύρου Καρακάση έχει φυσικά αναλύσεις ποιημάτων αλλά είναι κατά κύριο λόγο ένα “απολογητικό” έργο, μια μελέτη που δεν προσπαθεί να υπερασπιστεί τυφλά τον Καβάφη και το έργο του. Ο Σταύρος Καρακάσης αναιρεί τον Μαλάνο και βάζει τα πράγματα στην σωστή προοπτική.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Η εργασία αυτή δεν έχει την αξίωση ολοκληρωμένης μελέτης του ποιητικού έργου του Κ.Π. Καβάφη, ούτε είναι πλήρως ιστορημένη βιογραφία.
Περιστρέφεται στα πρώτα χρόνια που παρουσιάστηκε ο αλεξανδρινός ποιητής -εποχή λίγο γνωστή στους πολλούς- και περιγράφει το εχθρικό κλίμα και περιβάλλον, μέσα στο οποίο άνθισε η ξωτικά αυτή και μοναδική στην ιστορία μας, ποίηση της παρακμής. Από τους πολυάριθμους και βαθείς μελετητές του έργου αυτού, δεν αναφέρεται παρά σ αυτούς που η μαρτυρία τους ήταν απαραίτητη και κυρίως στους σχολιαστές και κριτικούς που έγραψαν πριν το θάνατό του και συνέτειναν στην επιβολή του καβαφικού έργου στο Πανελλήνιο.
Ασχολείται επίσης, πιο συστηματικά και επισταμένα – για λόγους ιστορικής αλήθειας – με την ανασκευή της μελέτης του Τίμου Μαλάνου, της οποίας η πρώτη έκδοση έγινε στα 1933 και παρουσίασε παραμορφωμένο από θεληματικές παρερμηνείες, ανακρίβειες και κακόπιστες κρίσεις, το ποιητικό έργο, το οποίο διατείνεται ότι “αναλύει αντικειμενικά” και μειωμένο τον άνθρωπο στον οποίο αποδίδει αυθαίρετα, προθέσεις, σκέψεις και πράξεις, που υπάρχουν μόνο στην φαντασία και στην ψυχή “του πρώτου διδάξαντος”.