Ο Ιταλός καθηγητής Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια Ουμπέρτο Έκο, είναι γνωστός στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, κυρίως, από τα εξαίσια μυθιστορήματα του, μεταξύ των οποίων τα «Το όνομα του Ρόδου» και «Το εκκρεμές του Φουκώ».
Εκτός όμως από το μυθιστορηματικό του λόγο, εξαιρετικής αξίας είναι και τα δοκίμια – μελέτες του καθηγητή Έκο, ο οποίος διαθέτει μια μοναδικά διεισδυτική ματιά. Ένα από αυτά είναι και το «Ιστορία της ομορφιάς» που επιμελήθηκε και συνέγραψε μαζί με τον Τζιρόλαμο ντε Μικέλε, γνωστό συγγραφέα μυθιστορημάτων και δοκιμίων στην γείτονα χώρα. Στην Ελλάδα το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε σε μία προσεγμένη και πολυτελή έκδοση από τις εκδόσεις Καστανιώτη το 2004, σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση και του Χρίστου Ρομποτή.
Το, με τι ακριβώς καταπιάνεται το «Ιστορία της ομορφιάς», μας το περιγράφει ο Ουμπέρτο Έκο στην εισαγωγή του βιβλίου, όπου αναφέρει:
…
Όμορφο είναι κάτι το οποίο αν ήταν δικό μας θα μας προξενούσε ευχαρίστηση αλλά, ωστόσο, παραμένει εξίσου όμορφο ακόμα και αν ανήκει σε κάποιον άλλον.
…
Σε αυτή την παράθεση των ιδεών περί Ομορφιάς ανά τους αιώνες, θα προσπαθήσουμε λοιπόν να προσδιορίσουμε κατ’ αρχήν εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες ένας δεδομένος πολιτισμός ή μία δεδομένη ιστορική εποχή αναγνώρισαν πως υπάρχουν πράγματα που είναι εν τέλει ευχάριστα να τα θαυμάζουμε, ανεξάρτητα από την επιθυμία που νιώθουμε απέναντι σε αυτά. Με την έννοια αυτή δεν θα ξεκινήσουμε από μια προκατειλημμένη ιδέα περί Ομορφιάς: θα απαριθμήσουμε τα πράγματα που οι άνθρωποι θεώρησαν (κατά τη διάρκεια των χιλιετιών) ωραία.
…
Ένα βιβλίο, λοιπόν, αφιερωμένο στην Ομορφιά στις διάφορες εκφάνσεις της ανά τους αιώνες. Ένα ταξίδι στο Θαυμάσιο και στο Υπέροχο. Ας δούμε όμως μερικά από αυτά που ο αναγνώστης θα συναντήσει -και με την βοήθεια των συγγραφέων θα γνωρίσει- στις σελίδες του βιβλίου:
Ι. Το αισθητικό ιδεώδες στην αρχαία Ελλάδα: από την ακαταμάχητη ομορφιά της Ελένης έως το άγαλμα του Ηνίοχου (Δελφοί) και τον Παρθενώνα στην Ακρόπολη των Αθηνών.
ΙΙ. Το Απολλώνιο και το Διονυσιακό: το Κάλλος όπου μέσα από το πρίσμα του Απόλλωνα και του Διονύσου αποκτά ιδιαίτερη φόρμα και αξία.
ΙΙΙ. Το Κάλλος ως αναλογία και αρμονία: ο καθεδρικός της Παναγίας των Παρισίων, ο Βιτρούβιος άντρας του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και Η γέννηση της Αφροδίτης του Μποτιτσέλι.
IV. Το φως και το χρώμα στο Μεσαίωνα: η μετανοούσα Μαγδαληνή του Ζωρζ ντε λα Τουρ και το σκευοφυλάκιο του Σαν Καλμέν είναι δύο από τα πλέον εξέχοντα παραδείγματα.
V. Το Κάλλος των τεράτων: μιας και το άσχημο μπορεί να έχει ωραίες απεικονίσεις… η κόλαση, η αποκάλυψη, η πτώση των αγγέλων, είναι μερικά από τα θέματα της κατηγορίας.
VI. Από τη βοσκοπούλα στην αγγελική γυναίκα: από τον δίσκο της Φλωρεντίας με την Λατρεία της Αφροδίτης, στην ωραία Γκαμπριέλ ντ’ Εστρέ και την κυρία Ντε Μπαλανί.
VII. Το μαγικό Κάλλος ανάμεσα στον 15ο και 16ο αιώνα: η Παναγία του Magnificat, η Παρθένος των βράχων, η Αφροδίτη του Ουρμπίνο, κ.α.
VIII. Ντάμες και Ήρωες: μεταξύ άλλων, η Φλόρα του Τιτσιάνο, η ωραία Φερονιέρ του Ντα Βίντσι και η έκσταση της Μαγδαληνής του Καραβάτζο.
ΙΧ. Από τη χάρη στην ανήσυχη Ομορφιά: από την Αυτοπροσωπογραφία του Ντίρερ, στο Ταξίδι στα Κύθηρα του Βατό.
Χ. Η λογική και η Ομορφιά: με προεξέχοντα, το Παιδί με σβούρα του Σαρντέν, τη Βίλα Κίτζι στη Σιένα και τον Κρόνο του Γκόγια.
ΧΙ. Το Υψηλό: Απόλλων και Δάφνη του Μπερνίνι, Ναυάγιο του Φρίντριχ, κ.α.
ΧΙΙ. Η ρομαντική Ομορφιά: με Το φιλί του Χάιεζ και την Οφηλία του Μιλάις να είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα.
ΧΙΙΙ. Η θρησκεία της Ομορφιάς: από τον Όσκαρ Ουάιλντ και τον Εσπερινό του Μιλέ, μέχρι την Ολυμπία του Μανέ και τη Λαίδη Λίλιθ του Ροσέτι.
XIV. Το καινούργιο αντικείμενο: ο Πύργος του Άιφελ, η Οικία Κάουφμαν, οι δημιουργίες του Άντι Γουόρχολ, κ.α.
XV. Η Ομορφιά των μηχανών: από τις μεσαιωνικές μηχανές έως τα σύγχρονα επιτεύγματα της τεχνολογίας.
XVI. Από τις αφηρημένες φόρμες στο βάθος της ύλης: για παράδειγμα τα fractals.
XVII. η Ομορφιά των Μ.Μ.Ε.: η Μέριλιν Μονρόε, Οι δεσποινίδες της Αβινιόν του Πικάσο, η Γκρέτα Γκάρμπο, η Κέιτ Μος, κ.α.
Ένας πανέμορφος κήπος το «Ιστορία της ομορφιάς», των Ουμπέρτο Έκο και Τζιρόλαμο ντε Μικέλε, που περιμένει να ανακαλύψετε και να απολαύσετε κάθε γωνιά του. Τυπωμένο σε illustration χαρτί και πλημμυρισμένο από έγχρωμες φωτογραφίες θα σας κρατήσει καλή συντροφιά για πολλές πολλές ώρες. Αν είστε λάτρης της τέχνης και γενικότερα της ομορφιάς αυτό το βιβλίο είναι γραμμένο για εσάς. Απολαύστε το!
Από το αυτί του βιβλίου μεταφέρουμε:
Το βιβλίο αυτό συνοδεύεται από εικόνες εκατοντάδων αριστουργημάτων όλων των εποχών αλλά δεν πρόκειται για έναν τόμο ιστορίας της τέχνης. Οι εικόνες, όπως και τα κείμενα που χρονολογούνται από την εποχή του Πυθαγόρα και φτάνουν ως τις μέρες μας, βοηθούν στην πληρέστερη ανάλυση των αντιλήψεων περί Ομορφιάς που διαμορφώθηκαν και προκάλεσαν ατέλειωτες συζητήσεις από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα. Το βιβλίο αυτό περιγράφει πώς οι άνθρωποι κατανόησαν την Ομορφιά της φύσης, των λουλουδιών, των ζώων, του ανθρώπινου σώματος, των άστρων, των μαθηματικών σχέσεων, του φωτός, της ενδυμασίας, των πολύτιμων λίθων, του Θεού και του Διαβόλου. Παρόλο που έχουν διασωθεί μονάχα κείμενα φιλοσόφων, συγγραφέων, επιστημόνων, μυστικιστών ή θεολόγων ή και καλλιτεχνών, μέσω των τεκμηρίων αυτών μπορούμε να ανασυνθέσουμε και τον τρόπο με τον οποίο οι ταπεινοί, οι απόκληροι αλλά και οι άνθρωποι του δρόμου αντιλαμβάνονταν την Ομορφιά. Και γίνεται φανερό ότι πολλές διαφορετικές απόψεις περί Oμορφιάς αλληλοσυγκρούστηκαν όχι μόνο σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους αλλά και στο πλαίσιο της ίδιας εποχής και του ίδιου πολιτισμού. Απομένει λοιπόν στον αναγνώστη να αποφασίσει αν μέσα από αυτές τις ποικίλες παρουσιάσεις της η ιδέα της Ομορφιάς διατήρησε ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά. Σε κάθε περίπτωση ο αναγνώστης, διαβάζοντας αυτή την Ιστορία της Ομορφιάς, θα ζήσει μια συναρπαστική πνευματική και συναισθηματική περιπέτεια.