Εκείνο το αυγουστιάτικο πρωινό του 1942 οι κρατούμενοι στο Τμήμα Μεταγωγών σταμάτησαν το σουλάτσο τους στο προαύλιο και έβαλαν αυτί. Άκουγαν καλά; Ή μήπως έπαθαν παράκρουση από την πείνα; Ένα χαρούμενο παιδικό γέλιο βγαίνει από το σκοτεινό κελί των κρατουμένων γυναικών. Παιδικό γέλιο σε έναν τάφο;
Μερικοί κατάφεραν να ρίξουν στα κλεφτά λίγες ματιές και τα πρόσωπά τους, που η πείνα τάκανε να μοιάζουν με φοβερές μάσκες, χαμογέλασαν. Είδαν ένα χαριτωμένο κοριτσάκι ως τριώ χρονώ, να παίζει με τη μάνα του.
– Α μπε-μπα-μπλον! του κείθε-μπλον! Εγώ, μαμά θα τα «βγάλω», εγώ! Αλλιώς δεν παίζω…
…
Μαμά είναι η Ηλέκτρα Αποστόλου, γύρω στα τριάντα, νεοαφιχθείσα μαζί με την μικρή Αγνή από την Ανάφη στην οποία ήταν εξορία. Η Ηλέκτρα είναι η προσωποποίηση της θέλησης με γερές δόσεις καλοσύνης, εξυπνάδας και σεμνότητας. Με φωτεινό, γελαστό και γεμάτο εκφράσεις πρόσωπο, με ολόισια μαλλιά και περήφανο παράστημα, μια ζωντανή Καρυάτιδα σε μια σχεδόν νεκρή Αθήνα. Σε μια πόλη που οι δυνάμεις κατοχής έκλεψαν εκτός από την ελευθερία και τα τρόφιμα, την ελπίδα και το φως.
Πως είναι δυνατόν να γελά μέσα σε μια φυλακή; Από τη μία το παιδί -που δεν χρωστά τίποτα και σε κανέναν- και από την άλλη η συνήθεια. Από το ’36 πότε σε φυλακές, πότε σε εξορία… αριστερή αγωνίστρια γαρ… πρώτα στις φυλακές Αβέρωφ, μετά εξορία στην Ανάφη. Όσο για τον άντρα της; Μια από τα ίδια κι εκείνος, ομοϊδεάτης και ομοιοπαθής, χωρίς όμως τις δικές της αντοχές μιας και εκείνον η φυλακή τον λύγισε… Συμβιβάστηκε!
Εκείνη, από τότε μονάχη παλεύει για το παιδί, για την ίδια, για όλους έτσι όπως αυτή θεωρεί ότι πρέπει να αγωνιστεί, να προσφέρει τα όνειρα, την βολή, τον χρόνο, την ελευθερία, ίσως και το ίδιο της το αίμα! Σταθερά στο τιμόνι σαν ψημένος καπετάνιος, που δεν «παίζει» ούτε τα μάτια όσο άσκημος κι αν είναι ο καιρός μπροστά από την πλώρη του καραβιού του.
Από τα 18 της έπεσε στη «θάλασσα» και στις «τρικυμίες» αφήνοντας πίσω πλούτη, νταντάδες, γκουβερνάντες και μια ζωή ρόδινη και εύκολη. Η Ηλέκτρα δεν έβλεπε τίποτα από όλα αυτά. Για εκείνη υπήρχε μόνο το χρέος του Αγώνα. Το χρέος απέναντι στον εαυτό της. Το χρέος απέναντι σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Έδινε καθημερινά και με όλες τις της δυνάμεις σκληρές μάχες σε εποχές μάλιστα που και μόνο το να μείνεις ζωντανός, εσύ και η οικογένειά σου, ήταν ένας ηράκλειος άθλος.
…
Μακάβρια καροτσάκια του χεριού και μαύρα νεκροφόρα αυτοκίνητα του Δήμου μεταφέρουνε καθημερινά εκατοσταριές νεκρούς και τους πετούνε σε ομαδικούς τάφους! Πολλοί φτωχοί κουβαλούνε μόνοι τους νεκρούς τους και τους παραχώνουνε κρυφά για να κρατήσουνε τα δελτία άρτου και τροφίμων! Μάνες περπατούνε με πεθαμένα τα μικρά στις αγκαλιές τους και μπουλούκια ρακένδυτων, άσαρκων παιδιών ρίχνονται στους σκουπιδοτενεκέδες και αναζητούν με βουλιμία καμιά λεμονόκουπα, κανένα κρεμμυδότσουφλο, καμιά σάπια πατάτα ή ντομάτα. Ο τύφος, η δυσεντερία, η φθίση, η αναιμία και η ελονοσία θερίζουν μικρούς και μεγάλους. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να πάρουν τα πόδια τους. Αφήνουν τις μηχανές, την τσάπα, την πένα και λιποθυμούν ή πεθαίνουν στο άψε-σβήσε σαν από χολέρα.
…
Μια από τις μέγιστες ελληνίδες λογοτέχνιδες, η Διδώ Σωτηρίου, έχοντας ζήσει την μικρασιατική καταστροφή ως πρόσφυγας και την γερμανική κατοχή ως δημοσιογράφος και ενεργό μέλος του αντιφασιστικού αγώνα, έχει όχι μόνο το ταλέντο αλλά και τις απαραίτητες εμπειρίες για να μας εντάξει μέσα στο κλίμα εκείνων των ημερών. Με το έργο της μας διευρύνει τους ορίζοντες, μας προειδοποιεί και μας διδάσκει ότι η στέρηση της ελευθερίας και των βασικών αναγκών του ανθρώπου είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει σε κανένα μέρος του πλανήτη στο παρελθόν στο παρόν ή στο μέλλον.
Συγκλονιστικές εικόνες σε ένα μεγαλειώδες, διαφωτιστικό, εκπαιδευτικό, γραμμένο με μια αφοπλιστικά απλή και άμεση γλώσσα, μυθιστόρημα. Ένα από τα λογοτεχνικά παιδιά της Διδώς Σωτηρίου που κυκλοφόρησε το 1999 από τα Ελληνικά Γράμματα στη σειρά «γραφές της αθωότητας». Ένα από τα βιβλία που ΠΡΕΠΕΙ όλοι μας να διαβάσουμε για να εμποδίσουμε ίδιες ή ανάλογες εποχές να έρθουν ξανά. Αρκεί που τις έζησαν οι γονείς μας, δεν χρειάζεται να τις ζήσουν και τα παιδιά ή τα εγγόνια μας.
[grbk https://www.greekbooks.gr/sotiriu-dido.person%5D