Εκδόσεις Κέδρος, 2020
Σελ. 608
«…Ο Θεός ζητά από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον γιό, τον Ισαάκ. Ο Αβραάμ δεν λέει «Τι θέλεις;». Δεν είπε «Ναι;». Απάντησε με μια δήλωση: «Ιδού εγώ». Για οτιδήποτε χρειάζεται ή θέλει ο Θεός, ο Αβραάμ είναι ολοκληρωτικά παρών για χάρη Του, χωρίς προϋποθέσεις ή επιφυλάξεις ή ανάγκη για εξηγήσεις. Αυτή η λέξη, hineni -Ιδού εγώ- εμφανίζεται δύο ακόμη φορές σε αυτό το κεφάλαιο. Όταν ο Αβραάμ πηγαίνει τον Ισαάκ στο όρος Μοριά, ο Ισαάκ αντιλαμβάνεται τι πάνε να κάνουν και τότε ελάλησεν ο Ισαάκ προς Αβραάμ τον πατέρα αυτού, και είπε Πάτερ μου. Ο δε είπεν, «Ιδού εγώ», τέκνον μου. Και είπεν ο Ισαάκ ,Ιδού το πυρ και τα ξύλα, αλλά πού το πρόβατον δια την ολοκαύτωσιν; Και ο Αβραάμ δεν ρωτάει «Τι θέλεις;» λέει «Ιδού εγώ». Όταν ο Θεός καλεί τον Αβραάμ, ο Αβραάμ είναι ολοκληρωτικά παρών για τον Θεό. Όταν ο Ισαάκ καλεί τον Αβραάμ, ο Αβραάμ είναι ολοκληρωτικά παρών για τον γιο του. Πώς όμως είναι δυνατόν αυτό; O Θεός ζητά από τον Αβραάμ να σκοτώσει τον Ισαάκ, και ο Ισαάκ ζητά από τον πατέρα του να τον προστατεύσει. Πώς μπορεί ο Αβραάμ να βρίσκεται σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετες καταστάσεις την ίδια στιγμή; Η λέξη hineni χρησιμοποιείται άλλη μία φορά στην ιστορία, στην πιο δραματική στιγμή… Και εκτείνας ο Αβραάμ την χείρα αυτού, έλαβε την μάχαιραν δια να σφάξει τον υιόν αυτού. Άγγελος Κυρίου εφώνησε προς αυτόν εκ του ουρανού και είπεν, Αβραάμ, Αβραάμ. Ο δε είπον, «Ιδού εγώ». Και είπε, Μη επιβάλεις την χείραν σου επί το παιδάριον, και μη πράξης εις αυτό μηδέν διότι τώρα εγνώρισα ότι συ φοβείσαι τον Θεόν, επειδή δεν ελυπήθης τον υιόν σου τον μονογενή δι΄εμέ. Ο Αβραάμ δεν ρωτάει «Τι θέλεις;», λέει «Ιδού εγώ». Το κείμενο νομίζω ότι κυρίως αφορά το «για ποιον είμαστε ολοκληρωτικά παρόντες» και πως αυτό, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, καθορίζει την ταυτότητά μας… » Ο Αβραάμ προσφέρει στον Θεό και στον γιο του αυτό που δεν μπορούσε να προσφέρει και στους δύο: «Ιδού εγώ»…
Μια τυπική οικογένεια αμερικανοεβραίων ζει στην Ουάσινγκτον. Ο Τζέϊκομπ και η Τζούλια Μπλοχ και τα τρία υπέροχα παιδιά τους: ο Σαμ, ο Μπένζι και ο Μαξ. Έχουν ωραίο σπίτι, καλή δουλειά, ακολουθούνε τις εβραϊκές παραδόσεις και πρακτικές και ζούνε ευτυχισμένοι είκοσι χρόνια μαζί, με τα μικροπροβλήματα, που προκύπτουν σε κάθε οικογένεια. Ο Τζέϊκομπ έγραφε βιβλία και σενάρια για την τηλεόραση, έβγαζε αρκετά λεφτά, ήταν ταλαντούχος, βαθιά ευαίσθητος, εξαιρετικά έξυπνος άνθρωπος, ενώ η σαραντατριάχρονη Τζούλια ήταν αρχιτέκτονας, αλλά δεν είχε εξασκήσει το επάγγελμα, εξαιρετικά ταλαντούχα και αυτή, αδιάκοπα υποτιμημένη, περιστασιακά αισιόδοξη. Ο Μαξ ήταν ο καλλιτέχνης και το εξυπνοπούλι της οικογένειας (έγινε δεκτός στο Χάρβαρντ πριν καν τελειώσει το Λύκειο), ο Μπένζι ο εσαεί αξιολάτρευτος και ο Σαμ αυτός που δημιούργησε ένα μεγάλο πρόβλημα στην οικογένεια.
Ο πατέρας της οικογένειας, ο Τζέϊκομπ, είχε εμμονή με τις επιδείξεις αισιοδοξίας, τις σκέψεις για απόκτηση ιδιοκτησίας και τα αστεία, η μητέρα η Τζούλια είχε εμμονή με τη σωματική επαφή πριν τους αποχαιρετισμούς των παιδιών για το σχολείο, το μουρουνέλαιο, τα πανωφόρια και το «σωστό», ο Μαξ είχε εμμονή με την υπερβολική ενσυναίσθηση και την αυτόβουλη αποξένωση και ο Μπέντζι με τη μεταφυσική και τους κανόνες ασφαλείας και τέλος ο Σαμ, ο μεγαλύτερος από τα αδέλφια, που περνάει τις περισσότερες ώρες της ζωής του στον εικονικό κόσμο της Άλλης Ζωής, πάντοτε κάτι επιθυμούσε, που είχε σχέση με τη μοναξιά (τη δική του και των άλλων), με τον πόνο (τον δικό του και των άλλων), με τον φόβο (τον δικό του και των άλλων), αλλά και κάποια σχέση με την πίστη, με την αξιοπρέπεια, με τη χαρά χωρίς συμβιβασμούς. Ήταν και το αίσθημά του να είναι εβραίος. Αλλά τι ήταν αυτό το αίσθημα;
Όλη η οικογένεια ασχολείται με τον Σαμ, όταν βρέθηκαν πάνω στο γραφείο του, στο εβραϊκό σχολείο του, ένα χαρτί με άσχημες και κακές λέξεις. Όλα αυτά τα ανέφερε ο ραβίνος Σίνγκερ στους γονείς του Σαμ και ότι έπρεπε να του επιβληθεί ποινή. Όλα γύρω από τους γονείς άρχισαν να καταρρέουν. Ο Σαμ μπήκε τώρα σε μπελάδες. Ο Σαμ δεν παραδέχεται ότι τα έγραψε αυτός. Δεν φταίει αυτός. Λέει την αλήθεια όμως; Οι γονείς του θέλουν να τον βοηθήσουν να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση. Οπότε οι γονείς ζητούσαν από τον δεκατριάχρονο Σαμ να ζητήσει συγγνώμη και να απολογηθεί στην εβραϊκή κοινότητα, στο μπαρ μιτσβά του (τελετή μετάβασης). Η λέξη συγγνώμη ήταν εντελώς απαραίτητη. Για να βρει η οικογένεια πάλι την ευτυχία της. Έπρεπε επίσης ο Σαμ να μάθει την Αφταρά, για πάει να την ψάλει στο μπαρ μιτσβά του.
Είχαν στην οικογένεια και ένα γερασμένο σκύλο τον Άργο, που έπρεπε ο Τζέϊκομπ να τον πάει στον κτηνίατρο να του κάνει ευθανασία, επίσης είχαν και τον προπάππου τους, τον Ισαάκ Μπλοχ, που θέλανε να τον βάλουνε σε Εβραϊκό Οίκο Ευγηρίας. Αλλά εκείνος αρνιόταν, προτιμούσε να πεθάνει παρά να πάει εκεί. Ο Ισαάκ Μπλοχ είχε σχέδια για το μέλλον. Να ζήσει για να δει το μπαρ μιτσβά του Σαμ. Και απολαμβάνει τις αναμνήσεις τους.
Ο Τζέϊκομπ και η Τζούλια ζήσανε τόσα χρόνια μαζί, αλλά τώρα ο γάμος τους περνάει κρίση. Η Τζούλια ανακάλυψε ένα κρυφό κινητό του άντρα της, όπου διάβασε ερωτικά μηνύματα από μία άλλα γυναίκα. Η Τζούλια ένιωσε σαν να βρισκόταν σε ένα συναισθηματικό ναρκοπέδιο. Είχε ο άντρας της ερωμένη; Το ζευγάρι άρχισε να διαπληκτίζεται, υπήρχε αδιέξοδο στην οικογενειακή ζωή, οπότε αποφασίζουν να χωρίσουν. Μαλώνανε. Ο γάμος τους κλονίζεται. Οι άνθρωποι δεν είναι πέτρες, έχουν αισθήματα, και μερικές φορές περνάνε δύσκολα. Δεν το ανακοινώνουν ακόμα στα παιδιά. Τα παιδιά θα είναι τα χαμένα της υπόθεσης. Ξέρουν και οι γονείς, ότι έτσι καταστρέφουν την αγαπημένη τους οικογένεια. Όταν τα παιδιά το μαθαίνουν και τα τρία αποφασίσανε να μείνουν με την μητέρα τους.
Μια μέρα συμβαίνει μεγάλος σεισμός μεγέθους 7,6 της κλίμακας Ρίχτερ στο Ισραήλ, και ισοπεδώνονται τρεις πόλεις, πέφτει ο Πανάγιος Τάφος και το Τείχος των Δακρύων, αλλά υπέστη και άλλη συμφορά το Ισραήλ, διότι οι Άραβες ετοιμάζονται να τους επιτεθούν, επειδή κάποιοι φανατικοί εβραίοι, κάψανε τον Θόλο του Βράχου.
Τώρα ο Τζέϊκομπ βρίσκει ευκαιρία να φύγει από την οικογένεια, και τον γάμο του, για να πάει να βοηθήσει πολεμώντας στο Ισραήλ. Υπακούει στο κάλεσμα του πρωθυπουργού του Ισραήλ, να γυρίσουν όλοι οι Εβραίοι στην πατρίδα τους και να την βοηθήσουν, όπως μπορεί ο καθένας. Ξεκινάει λοιπόν μια μετανάστευση των Εβραίων από τη διασπορά στη Γη του Ισραήλ (αυτό λέγεται Αλιγιά). Η Τζούλια αντιλαμβάνεται ότι η Μέση Ανατολή καταρρέει και ολόκληρος ο κόσμος θα ρουφηχτεί από τη δίνη της, αλλά το δικό της θέμα, το διαζύγιο με τον άντρα της, είναι πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή…
Πίστευε ο Τζέϊκομπ ότι για να πετύχει ολοκληρωτική αλλαγή της ζωής του έπρεπε να πετύχει μια ολοσχερή αλλαγή του εαυτού του. Ήθελε μια αλλαγή στη ζωή του. Διότι δεν ζούσε τη ζωή του. Γι’ αυτό ήθελε να φύγει για το Ισραήλ. Το να ζεις τη λάθος ζωή είναι πολύ χειρότερο από το να πεθαίνεις τον λάθος θάνατο.
Τώρα που άλλα μεγάλα γεγονότα έχουν τραβήξει την προσοχή όλων των μελών της οικογένειας (σεισμός στο Ισραήλ, επικείμενη επίθεση των Αράβων, χωρισμός των γονέων του), τώρα που κανείς πια δεν ενδιαφέρονταν για την περίπτωση του Σαμ, θα ήθελε ο ίδιος να δώσει μια εξήγηση και να ζητήσει συγγνώμη…
Ήρθε η ώρα να καταστραφεί το Ισραήλ και οι Εβραίοι;
Θα γίνει πόλεμος με του Άραβες;
Πώς μαραίνεται ένας γάμος;
Θα χωρίσει το ζευγάρι ή θα ζητήσει συγγνώμη ο Τζέικομπ;
Ποια λέξη αρχίζει από άλφα;
Θα γίνει το μπαρ μιτσβά του Σαμ;
Θα πάει ο παππούς στον οίκο ευγηρίας;
Θα κάνουν στον σκύλο ευθανασία;
Τελικά το να μην έχεις επιλογή είναι κι αυτό μια επιλογή;
Ένα βιβλίο κοινωνικού ρεαλισμού. Ένα βιβλίο για την εβραϊκή ταυτότητα. Ένα βιβλίο για μια σύγχρονη αμερικανική οικογένεια και τα προβλήματά της, ένα βιβλίο για την Ιστορία του Ισραήλ, του εβραϊκού λαού και την θρησκεία τους. Ένα βιβλίο ογκώδες, ευφυές και απολαυστικό.
Ένα σπουδαίο και διασκεδαστικό μυθιστόρημα. Ιδιοφυές, αληθινό, συγκινητικό, βαθύ μυθιστόρημα από ένα σπουδαίο Αμερικανό συγγραφέα.
Otζόναθαν Σάφραν Φόερ γεννήθηκε το 1977 στην Ουάσινγκτον. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Όλα έρχονται στο φως (Κρατικό Βραβείο Εβραϊκής Λογοτεχνίας και Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα της εφημερίδας Guardian), Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά και Ιδού εγώ. Eπίσης, έχει εκδώσει το μυθοπλαστικό κολάζ Tree of Codes, βασισμένος στη συλλογή διηγημάτων Οδός κροκοδείλων του Μπρούνο Σουλτς. Το 2001 επιμελήθηκε το Α Convergence of Birds: Original Fiction and Poetry Inspired by the Work of Joseph Cornell, έναν φόρο τιμής στο έργο του Αμερικανού αβάν γκαρντ καλλιτέχνη και γλύπτη Τζόζεφ Κορνέλ (1903-1972). Το 2007 συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο με τους καλύτερους νέους Αμερικανούς συγγραφείς του περιοδικού Granta. Έχει κερδίσει πολυάριθμα βραβεία, ενώ τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε τριάντα έξι γλώσσες σε ολόκληρο τον κόσμο. Ζει στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Από τις εκδόσεις Kέδρος κυκλοφορούν τα μυθιστορήματα Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά και Ιδού εγώ και θα κυκλοφορήσουν σε επανέκδοση το μυθιστόρημά του Όλα έρχονται στο φως και το δοκίμιο Τρώγοντας ζώα.
Τραχανάς Κώστας