Εκδόσεις Κασταλία, 2020
Σελ. 344
«Ένα δέντρο ερωτεύτηκε ένα πουλί
Έτσι είναι το γραμμένο
Οι ρίζες ονειρεύονται φτερά, η ακινησία πτήσεις»
Χαϊκού του Στρατή Γαλανού
Μια κοπέλα με πράσινο παλτό και παγωμένα χέρια στο αεροδρόμιο του Ορλύ. Το πράσινο στο «μπαλκόνι» του Μανέ. Η αναμονή στο βλέμμα της κοπέλας, που κάποιον περιμένει. Κάτι περίμενε που δεν ερχόταν.…
Μια βέρα, διακριτικό «αλόχου μνηστείας», μισοθαμένη σαν χρυσό δάκρυ, που ‘χει σταλάξει στην άμμο…
Ο Αχιλλέας τελείωσε τις σπουδές του στο Παρίσι, έγινε καθηγητής Πανεπιστημίου στη Σορβόννη, παντρεύτηκε έκανε παιδιά και μετά από τριάντα χρόνια αποφασίζει να γυρίσει στην Πάρο, την γενέθλια γη. Εξήγησε στην γυναίκα του, Αννί, ότι θέλει να βρει τον εαυτό του. Την ψυχή του. Έπασχε από νοσταλγία για την Πάρο την ιμερτή (ποθητή). Νόστος γι’ αυτόν δεν σήμαινε μόνο επιστροφή στην πατρίδα, αλλά σήμαινε και γλυκασμό. Τον πήρε ο πόνος τώρα στα γεράματα να γυρίσει στην πατρίδα του, αφού είχε τρυγήσει προηγουμένως όλες τις ευκαιρίες που του πρόσφερε το Παρίσι. Άρχισε να στοχάζεται τα πώς και τα γιατί της πορείας του μετά από χρόνια. Κατάλαβε ότι είναι μικρή η ζωή για να μπορέσει να δεθεί σε πολλές χώρες, με πολλούς έρωτες. Αντιλήφθηκε πως το παρελθόν αν αξίζει είναι για τα σημάδια που έχει αφήσει στο παρόν. Επέστρεψε λοιπόν για βρει τις χαμένες του μνήμες.
Όταν επέστρεψε ο Αχιλλέας, ανακάλυψε πώς μία ρωγμή είχε ανοίξει στην επιφάνεια της καλοκουρδισμένης ζωής του, αναδεικνύοντας την άλλη ζωή τη βυθισμένη. Νοίκιασε ένα όμορφο αστικό σπίτι, στην Χώρα της Πάρου, στον τόπο όπου βλάστησαν τα παιδικά του χρόνια. Εκεί βρήκε παλιούς φίλους και άρχισε να πηγαίνει σε βεγγέρες με επιφανείς του τόπου. Μια από αυτές τις υπέροχες βραδιές, που περνούσε με καλή παρέα, κάποιος πρότεινε αντί να συζητάνε περί ανέμων και υδάτων, να αρχίσουν να μιλάνε για τον έρωτα. Δηλαδή ένα σύγχρονο Συμπόσιο του Πλάτωνα…
Όποιος ήθελε μπορούσε να διηγείται μια ερωτική ιστορία. Έτσι θα αρχίσουν να μιλάνε για τον μανικό έρωτα και την εκτενή αγάπη. Ξεκίνησε η Άννα, μετά η Σοφία και τέλος η Φλωρίνα…
Στο ξετύλιγμα αυτών των ιστοριών σχεδόν όσο και η ερωτική αγάπη μετράει και η φιλική και κάθε δυνατότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί να συνομιλεί, σαν συνυπάρχει με τους άλλους. Και φυσικά, ακόμη κι αν προϊόντος του πανδαμάτορος χρόνου, προκύψουν χωρισμοί επειδή συμβαίνει μια φορά να αγαπήσεις για πάντα ν΄ αγαπάς, ο δρόμος να συναντηθούν οι διαφορετικές πορείες παραμένει ανοιχτός…
Ο μίτος της περιδιάβασης αυτών των ιστοριών του βιβλίου είναι η αναζήτηση, η παρατήρηση και ο στοχασμός γύρω από τα ίχνη του έρωτα στις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες.
Το κύριο θέμα είναι ο έρωτας και ότι η ηδονή και η οδύνη συλλειτουργούν ως αξεδιάλυτες εκδηλώσεις του, η ερωτική επιθυμία και το ερωτικό συναίσθημα είναι διαρκείς ταλαντώσεις ανάμεσα στην παρουσία και την απουσία, την πλήρωση και τη ματαίωση, το κυνήγι, την κατάκτηση και την απώλεια. Μόλις ο έρωτας τείνει να κατακτηθεί χάνεται, για να ανατροφοδοτηθεί μέσα από τον πόθο της νέας του επανεύρεσης. Ο έρωτας είναι το επίκεντρο της ακατάπαυστης επιθυμίας, της αχαλίνωτης φαντασίας, της αγωνίας μας να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, τον άλλο και τον κόσμο…
Ο έρωτας είναι κάτι που το αισθάνεσαι, το εκφράζεις και το πραγματοποιείς. Το μόνο αίσθημα που αξίζει όσο κι ο έρωτας είναι η ταπείνωση. Ο έρωτας, ο γλυκόπικρος, ο παντοτινός απών σύντροφός μας. Ο έρωτας δεν είναι πάντα ευλογία, μπορεί να αποδειχτεί και συμφορά. Υπάρχει και ανολοκλήρωτος έρωτας. Στον έρωτα ακόμα κι αν ορίζεται ως επιθυμία αθανασίας, υπάρχει μέσα του η σφοδρότητα του «θέλω» και του «ζητώ» το βάσανο του «αχ». Ενώ η φιλία απελευθερώνεται από αυτόν τον διπλό αναστεναγμό.
Ο έρωτας είναι όλεθρος. Ο απόλυτος έρωτας καταργεί τον θάνατο. Είναι το αντίθετο του θανάτου. Ο έρωτας και ο θάνατος πορεύονται χεραγκαλιά.
Ερωτεύονται αυτοί που αναζητούν το άλλο τους μισό (Διοτίμα). Αφροδίσον γαρ όρκον ου φασίν είναι, έλεγαν οι αρχαίοι (Οι όρκοι στον έρωτα δεν πιάνονται). Εκ του οράν το εράν. Από το να βλέπεις το να ερωτεύεσαι (Φιλόστρατος). Εράν δια του οράν της ψυχής και ουχί δια των ομμάτων. Οι Αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τον Έρωτα να βγαίνει τυφλός από ένα αυγό που το κλώσησε η Νύχτα. Τόσο γόνιμη ήταν η νύχτα. Κι η γέννηση του Έρωτα τόσο εντυπωσιακή. Ο Έρωτας, σύμφωνα με την Διοτίμα στο Συμπόσιο του Πλάτωνα, δεν είναι θεός, αλλά ένας δαίμονας (μια διαφορετική οπτική). Ένας δαίμονας σε αιώνια αναζήτηση του ερωτικού αντικειμένου, που δεν έχει τίποτα το λεπτό ούτε το ευχάριστο όπως πολλοί σκέπτονται. Αντιθέτως, είναι «σκληρός και αιχμηρός και ανυπόδητος και άοικος, χαμαιπετής αεί ων και άστρωτος, επί θύραις και εν οδοίς υπαίθριος κοιμώμενος».
Όταν άστρα και φωτεινά σώματα συναντιούνται και ορισμένες μάλιστα φορές συγκρούονται στα ουράνια, είναι έρωτας!! Όταν στην αρχή της άνοιξης ο χυμός φουσκώνει την καρδιά του δέντρου, είναι έρωτας!! Όταν δυο πλάσματα βρίσκονται και αγκαλιάζονται, για μία ώρα ή για μία ζωή, είναι πάντα έρωτας!! Πόσο θλιβερή θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτόν!! Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να πετάξουμε στα ουράνια όπως ο Ίκαρος, δεν μπορούμε όμως αληθινά να ζήσουμε χωρίς έρωτα. Στην αρχαία Ελλάδα ο Έρωτας ήταν ο φτερωτός έφηβος. Το γεγονός ότι ο Έρωτας βρίσκεται πάντα στον αέρα θέλει να πει ότι έχει την εξουσία να ελαφραίνει αυτό που βαραίνει τον άνθρωπο, κάνοντας πιο ανάλαφρη την καρδιά εκείνου που αγαπάει κι εκείνου που αγαπιέται.
Αγάπη είναι ο έρωτας, αλλά ο ανιδιοτελής έρωτας, ο έρωτας που προσφέρει, καλωσορίζει και δέχεται. Η αγάπη προχωρεί πέρα από τη σεξουαλική έλξη κι επιθυμία. Επεκτείνεται στη φιλία, στην αδελφοσύνη, με άλλους λόγους στη μυστική και δημιουργική συγγένεια. Δίχως αγάπη πεθαίνεις. Αλλά και με αγάπη πεθαίνεις. Μόνο που δεν είναι όλοι οι θάνατοι ίδιοι. Η αγάπη δεν είναι θετικό συναίσθημα. Δεν είναι ούτε ευλογία, ούτε κατάρα. Είναι μια ευλογία που είναι κατάρα, αλλά ούτε αυτό ακριβώς. Η αγάπη «ου περπεύεται», «ου φυσιούται», «ου ζητεί τα εαυτής». «Κι αν σ΄ αγαπώ δεν σε ορίζω» λέει το Άσμα Ασμάτων.
Προκύπτουν κάποια κεντρικά ερωτήματα, που απαντώνται από τον αναγνώστη, διαβάζοντας το βιβλίο:
Μπορούμε να βρούμε την αγάπη, αυτή που είναι στίβος κι αγώνας κι όχι φεγγαροβόλημα;
Έχουμε ζήσει τη ζωή, αφού τρομάξαμε μπροστά στον Έρωτα;
Τι σημαίνει να ερωτεύεσαι «ψυχή τε και σώματι»;
Πώς ο έρωτας δοκιμάζει τη σχέση μας με τα όρια της ταυτότητας και της σωματικότητας;
Ποια είναι η σχέση του έρωτα με την επιθυμία για την κατάκτηση της νέας γνώσης, για την υπέρβαση του περατού κόσμου;
Πώς συνδέεται ο έρωτας με τον χώρο (με δεδομένο το όριο της σωματικότητας) και τον χρόνο (από την στιγμή που ο θνητός άνθρωπος δια του έρωτα επιθυμεί ως ερωτευμένος, μάταια, την ακινησία του χρόνου);
«Που πάει ο έρωτας όταν μια σχέση σβήνει;
Στις μνήμες. Στις μουσικές. Στις λέξεις.»
Χαϊκού, Στρατής Γαλανός
Ένα βαθιά και πυκνά στοχαστικό βιβλίο για τη φύση του έρωτα και την αναπόδραστη σχέση του ανθρώπου μαζί του. Ένα πραγματικά ερωτικό βιβλίο. Ένα τεκμηριωμένο, έξυπνο και καλογραμμένο βιβλίο. Ένας διεισδυτικός συνδυασμός εξαιρετικής έρευνας, γνώσεων, φαντασίας και κατανόησης.
Πρόκειται για Αριστούργημα.
Η Μοσχούλα Κοντοσταύλου γεννήθηκε στην Πάρο και μεγάλωσε στον Πειραιά. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ως δικηγόρος και συμβολαιογράφος στον Πάρο και στον Πειραιά. Έγραψε διηγήματα με τίτλο “Τα γιασεμιά του Αυγούστου”, που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Φιλιππότη, και μελέτη για τον ποιητή Αρχίλοχο, με τίτλο “Μουσική και ποίηση”, που εκδόθηκε από το Δήμο Πάρου και το «Η γυναίκα με το καθρεφτάκι» Εκδόσεις Αρμός. Αρθρογραφεί σ΄ εφημερίδες και περιοδικά.
Τραχανάς Κώστας