Το νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία! Σπεύσατε! Μάρτιος του 2018, εκδόσεις Ψυχογιός και όσο για τον τίτλο του; «Γινάτι – Ο σοφός της λίμνης».
Υπόθεση βιβλίου
Το πρωί, με τα κρούσταλλα να κρέμονται στις σκεπές και το τσιάφι ή πάχνη να πασπαλίζει τον τόπο, κίνησε ο Ζώτος. Χαιρέτησε τον πάππο του, άφησε τη βάβω να τον φιλήσει στον λαιμό και ξεπόρτισε.
«Γιόκα μου, καμάρι μου…» φώναξε η Κήκω, με τα μάτια κατακόκκινα απ’ το ολονύκτιο κλάμα, κι έτρεξε ξοπίσω του στην αυλή.
Εκείνος, ήδη με το δισάκι στον ώμο, δε στράφηκε ούτε να τη δει.
…
Αυτές ήσαν οι τελευταίες στιγμές του Ζώτου στο μικρό χωριό που γεννήθηκε. Μπρος του ξανοίγεται ο δρόμος που θα τον οδηγήσει σε μια ζωή χωρίς την οικογένειά του. Ο πατέρας νεκρός, σκοτωμένος στην προσπάθεια να προστατεύσει τον μονάκριβο γιο του, οι παππούδες αδύναμοι απέναντι στις επιταγές και στα λόγια του κόσμου, και όσο για τη μάνα… με όσα της προσάπτουν οι συγχωριανοί τους… ούτε να την βλέπει δεν θέλει!
Η στράτα της μοναξιάς είναι σκληρή αλλά κάποιες φορές είναι και η μοναδική που μπορείς να βαδίσεις. Αυτό το κατάλαβε νωρίς ο Ζώτος, από τις πρώτες κιόλας μέρες που βρέθηκε στα Γιάννενα. Οι δουλειές δυσκολόβρετες, το κομπόδεμα ισχνό και συνεχώς μειούμενο… Απελπισία!
Στο σκοτεινό όμως τούνελ της ύπαρξής του φάνηκε μια ηλιαχτίδα! Ο σιορ Δονάτος! Βαρκάρης -στην παρούσα φάση της ζωής του- οξύνους και γεμάτος ευγενικά αισθήματα, στάθηκε στον Ζώτο σαν πατέρας. Τον βοήθησε να βρει την πρώτη του δουλειά αλλά κυρίως ήταν εκεί για να τον ακούει και ενίοτε για να συμβουλεύει!
Ξάσπρισε λιγάκι η μαυρίλα της ζωής του νέου. Ο καιρός κυλούσε και δεν άργησε να ανατείλει στον κόσμο του ένας υπέρλαμπρος ήλιος· η Χαβαή! Μουσουλμάνα στο θρήσκευμα, πανέμορφη και σχεδόν μονάχη αφού από όλη της την οικογένεια μόνο η μάνα της ζούσε και μια θεία κι ένας θείος που την πίεζαν να παντρευτεί.
Οι δύο νέοι ερωτεύθηκαν με την πρώτη ματιά. Η εποχή, η κοινωνία, τα ήθη και η θρησκεία τους υποχρέωσαν, για μεγάλο διάστημα, με αυτή τη ματιά να πορεύονται και με λίγα γράμματα που αντάλλασσαν μυστικά από όλους…
…
Βροχή λουλουδιών είσαι… του έγραφε. Κι εγώ κουκκίδα στην άκρη του κόσμου. Δεν είσαι πουθενά και είσαι παντού. Πότε ξημερώνει στις καρδιές των ανθρώπων; Πότε βραδιάζει; Δεν μπορώ να σ’ αγκαλιάσω ούτε καν να σ’ αγγίξω. Σ’ ανταμώνω μονάχα στα όνειρα. Είσαι η φωτιά της ψυχής μου. Είμαι το φεγγάρι στον ουρανό σου. Άπλωσε το χέρι σου να με πιάσεις…
…
…του έγραφε η Χαβαή και ο Ζώτος αποκρινόταν…
…
Ένα φιλί σου, λίμνη. Δύο φιλιά σου, θάλασσα. Τρία, οι ωκεανοί του κόσμου. Μήτε σταγόνα σου δεν γεύτηκα κι όμως νιώθω να κολυμπώ στα πελάγη σου.
…
Πως να παλέψεις; Σε ποιον να εναντιωθείς; Στον κόσμο, στα θρησκευτικά στεγανά, στους δικούς σου ανθρώπους, στον πόλεμο, στο γινάτι… που πασπαλίζει όλων τις πράξεις και τις σκέψεις με την σκοτεινή του ουσία; Είμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα και η Ευρώπη είναι ένα καζάνι που κοχλάζει. Η Χαβαή και ο Ζώτος όμως είναι αγωνιστές. Δεν παραδίδουν τα όπλα με την πρώτη δυσκολία… ούτε καν με την εκατοστή!
Οι κόποι και οι λαχτάρες τους κάποτε ανταμείβονται· πέρασαν όμως και οι δυο δια πυρός και σιδήρου! Βαφτισμένη χριστιανή πια η Χαβαή, παντρεμένη με τον Ζώτο που πλέει -όπως και εκείνη- σε πελάγη ευτυχίας. Μιας ευτυχίας όμως -αλίμονο- πρόσκαιρης… μιας και όσα εμπόδια έχουν αφήσει πίσω τους, άλλα τόσα εμφανίζονται εμπρός τους.
Η συνέχεια; Από τον λατρεμένο Γιάννη Καλπούζο στο εξαίσιο ολόφρεσκο μυθιστόρημά του «Γινάτι».
[grbk https://www.greekbooks.gr/kalpuzos-giannis.person%5D
Κριτική και εντυπώσεις
Γινάτι… τι ξεχωριστός τίτλος για ένα μυθιστόρημα! Τι είναι το γινάτι; Ας δούμε τι λέει ο Γιάννης Καλπούζος επί του θέματος…
…
Το γινάτι είναι δαγκωματιά φιδιού, που το δηλητήριο δεν σταματά στην πληγή. Κυλά στο αίμα και φαρμακώνει κάθε κύτταρο, κορμί και ψυχή. Με τη διαφορά ότι το δηλητήριό του δε θανατώνει. Αρρωσταίνει τον άνθρωπο με ασθένεια κολλητική προς τους κοντινούς του. Άθελά του, ή και με τη θέλησή του ενίοτε, βλάφτει όσους τον νοιάζονται.
…
Αυτό το γινάτι λοιπόν παρεισφρέει στις σκέψεις και στις πράξεις των ηρώων του ομώνυμου μυθιστορήματος. Κορμός της ιστορίας είναι η ερωτική ιστορία δύο νέων που προέρχονται από δύο αντιδιαμετρικά αντίθετους κόσμους. Χριστιανός, φτωχός, χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση ο Ζώτος. Μουσουλμάνα, πλούσια και καλλιεργημένη η Χαβαή. Οι γέφυρες -που θα περπατήσει πάνω τους η αγάπη τους- είναι ανύπαρκτες, πρέπει εκείνοι να τις χτίσουν και να τις προστατεύσουν από τα στοιχεία των ανθρώπων και της εποχής.
Ξεχωριστός χαρακτήρας -με ισότιμο των δύο νέων ρόλο στη μυθιστορία- ο σιορ Δονάτος. Ο ήρωας στου οποίου το στόμα, ο ταλαντούχος Γιάννης Καλπούζος βάζει όλα εκείνα που θέλει να πει στους αναγνώστες του. Όλα εκείνα που όπως τότε, έτσι και τώρα, είναι σημαντικά για την ζωή ενός ατόμου, μιας κοινωνίας, ενός κράτους, ολάκερης της ανθρωπότητας. Αν τα λόγια του σοφού βαρκάρη της Παμβώτιδας τα συγκεντρώναμε σε ένα βιβλίο, θα αποτελούσε αυτό ένα εξαιρετικό φιλοσοφικό ανάγνωσμα. Και μη θαρρείτε πως αυτά τα λόγια είναι απλά πεταγμένα μέσα στο μύθο… Γιάννης Καλπούζος είναι αυτός! Μαιτρ του λόγου αλλά και της διερευνητικής, καθάριας, φιλοσοφικής σκέψης και ιστορικής γνώσης!
Όπως και τα προηγούμενα βιβλία του συγγραφέα, έτσι και το «Γινάτι», είναι ένα άρτιο μυθιστόρημα, με πολλά επίπεδα, εξαιρετική πλοκή, φανταστικούς χαρακτήρες και μια υπέροχη λογοτεχνική γλώσσα που θα ενθουσιάσει όλους τους Έλληνες αναγνώστες ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας! Εννοείται ότι διαβάζεται μόνο με τις απολύτως απαραίτητες διακοπές, οπότε φροντίστε να έχετε τον απαραίτητο χρόνο μπροστά σας, όταν το πάρετε στα χέρια σας.
Ένα ακόμα διαμάντι για την βιβλιοθήκη μας από τον αγαπημένο Γιάννη Καλπούζο που δυστυχώς τελειώνει -παρ’ όλες τις 560+ σελίδες του- πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι θα επιθυμούσαμε. Με λίγες μόνο λέξεις; Εξαιρετικό, άρτιο, συγκλονιστικό, εθιστικό, μαγευτικό! Διαβάστε το!
Οπισθόφυλλο:
Ο Ζώτος και η Χαβαή, με την πολυκύμαντη ερωτική τους σχέση, ένας αινιγματικός βαρκάρης, μια γυναίκα-αράχνη που γυρεύει δωμάτιο για μια νύχτα κι έναν άντρα για μια ζωή, ο σατανικός κομπογιαννίτης γιατρός Μαργαζής και ο τυχοδιώκτης παπα-Λέρας, ο οποίος παινεύεται ότι εκδύει τις γυναίκες από τα αμαρτήματα κι από τα εσώρουχα, μπλέκονται στο γαϊτανάκι που υψώνει ως μιαρή ή ευλογημένη έκρηξη το γινάτι με αφορμή έναν φόνο, μια αυτοκτονία, τον φόβο της αντεκδίκησης, την καταφρόνια της κοινωνίας, τον πλούτο, τη φτώχια, τη ζήλια, τον πόθο, κάποια ανομολόγητα εγκλήματα, την εθνική ταυτότητα και τον διάβολο ή τον άγγελο που κρύβει καθένας μέσα του. Και κυλά η ζωή τους πότε σαν αγριεμένο ποτάμι και πότε σαν γλυκασμός της άνοιξης.
Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές πορεύονται στα χρόνια της ιταλικής κατοχής των Ιωαννίνων του 1917∙ της πρώτης απόπειρας δημιουργίας Βλάχικου πριγκιπάτου στην Πίνδο∙ της εξόρυξης πετρελαίου στη Δραγοψά∙ της εκστρατείας στη Μικρά Ασία∙ της προσφυγιάς Μικρασιατών και Ποντίων, αλλά κι εκείνης των Τουρκογιαννιωτών∙ του διχασμού σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς και της μάστιγας της ληστοκρατίας στην Ήπειρο. Συνάμα ακολουθούν τα βήματα Εβραίων, Βλάχων, Αλβανών και Σαρακατσάνων, και γενικότερα την ταραγμένη εποχή πριν από το 1922 και κατά την πρώτη δεκαετία του Μεσοπολέμου.
Στην ίδια πατρίδα συνυπάρχουν ή συγκρούονται διαφορετικοί κόσμοι, ομάδες και άτομα∙ σμίγουν ή αποχωρίζονται τα όνειρα κι ανακατώνονται τα αίματα, οι θρησκείες και οι γλώσσες∙ κι όλα συμβαίνουν στα Γιάννενα, στην πόλη των θρύλων και της μυστηριακής γοητείας.
[grbk https://www.greekbooks.gr/kalpuzos-giannis.person%5D
Ταυτότητα βιβλίου
Τίτλος βιβλίου
Γινάτι
Συγγραφέας
Γιάννης Καλπούζος
Εκδοτικός οίκος
Εκδόσεις Ψυχογιός
Ημερομηνία έκδοσης
Μάρτιος 2018
Αριθμός σελίδων
566
ISBN
978-618-01-2395-1
Συντάκτης άρθρου
Ακουλουθεί κριτική του Κώστα Τραχανά.
Χάνεται ο αναγνώστης του βιβλίου αυτού μαζί με το Ζώτο και την Χαβαή στα πολυπολιτισμικά Γιάννενα της περιόδου 1917 μέχρι το 1929, στα χωριά του Νομού, στην Άρτα, στην Μικρά Ασία, στην Καλούτσανη, στο Κάστρο των Ιωαννίνων, στην κεντρική πλατεία, στους δρόμους των Ιωαννίνων, στα γλέντια, τις καντάδες των ερωτόπληκτων με μαντολίνα και ακορντεόν, στα σοκάκια της πόλης και τις παλιές γειτονιές, στους γραφικούς τύπους της πόλης των Ιωαννίνων, τη ληστοκρατία στην Ήπειρο, στα μαγαζιά, στα χάνια, τις άμαξες, τα κάρα, στη λίμνη Παμβώτιδα, στις βάρκες της λίμνης, στους πρόσφυγες, στον προσφυγικό οικισμό της Ανατολής, στη συνύπαρξη χριστιανών με τους μουσουλμάνους, στην οικονομική υποδούλωση στους ξένους, στους πολιτικούς, στο θηρίο που γίνεται ο άνθρωπος στον πόλεμο, στη μόδα της εποχής, τις κατάρες, τις ευχές, τα μάγια, τα τραγούδια, τις παροιμίες και τις λέξεις της Ηπειρώτικης ντοπολαλιάς, τις συμπεριφορές, τις νοοτροπίες, τους προύχοντες και τους άρχοντες, τις πόρνες, τους νταήδες, τους λήσταρχους, τις συμμορίες, τους Τουρκογιαννιώτες, τους Εβραίους, τους Βλάχους, της κατοχής της πόλης από τους Ιταλούς, τους αλλόθρησκους, τις μετακινήσεις των πληθυσμών, την μεγάλη φτώχεια του πληθυσμού και την γενικότερα Ιστορία της Ηπείρου.
Μια προσωπική ιστορία που διαδραματίζεται στην Ήπειρο, σε ταραγμένους περιόδους: τους Βαλκανικούς Πολέμους, την Μικρασιατική καταστροφή, τον Ελληνικό διχασμό, την απόπειρα δημιουργίας Ρουμανικού Πριγκιπάτου στην Πίνδο και γενικότερα την ταραγμένη εποχή κατά τις πρώτες δεκαετίες του Μεσοπολέμου.
Όλοι οι ήρωες του βιβλίου «Γινάτι. Ο σοφός της λίμνης» είναι μυθοπλαστικά πρόσωπα τα οποία κτίζονται με υλικό της εποχής όσον αφορά τις συμπεριφορές, τις νοοτροπίες, τη γνώση και την πρόληψη του κόσμου.
Μια ερωτική ιστορία ενός χριστιανού, του Ζώτου και μιας Τουρκογιαννιώτισσας, της Χαβαή, που ο έρωτας τους θα αντιμετωπίσει πολλά και διαφορετικά εμπόδια: θρησκείας, φυλής, οικογένειας, κοινωνικού περίγυρου, βιοπορισμού.
Τους δυο κεντρικούς ήρωες το γινάτι τους διαφεντεύει.
Η ευδαιμονία των δυο νέων όμως, αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολη. Εξανεμίζουν την πίστη τους ένθεν και ένθεν και εκχωρούν την αγάπη τους, στις υποψίες, στους ενδοιασμούς και στον εγωισμό τους. Παράλληλα με τρόπο ανυπέρβλητα ρεαλιστικό, ο βαθύνους συγγραφέας, στο έργο του, εντάσσει πλήθος ηθικών διδαγμάτων.
Οι δυο κεντρικοί ήρωες πλαισιώνονται από τους δευτερεύοντες ήρωες όπως οι τρεις γιοί και η κόρη του ζευγαριού, ο αινιγματικός βαρκάρης σιορ Δονάτος, ο γέρο Ζώτος ο σοφός της λίμνης, ο λούστρος Εβραίος Γιάκος, η γυναίκα αράχνη, ο τυχοδιώκτης παπά-Λέρας, ο Βιργίλης, ο Γκίνης, ο σατανικός κομπογιαννίτης γιατρός Μαργαζής και πολλοί άλλοι.
Έχουμε τη γνώμη, πως και όλοι όσοι διαβάσουν, το νέο βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου, «Γινάτι: Ο σοφός της λίμνης», θα τοποθετήσουν και αυτοί ένα λιθαράκι στη μύηση της γνώσης για την ιστορία της περιοχής της Ηπείρου, στην εποχή φυσικά που εξελίσσεται το έργο. Με την εκλεπτυσμένη του ευαισθησία, όλα τα έργα του Καλπούζου ρέπουν προς την ποιότητα, οπότε και η νέα του προσπάθεια δεν θα μπορούσε να ξεφύγει απ’ αυτό το μοτίβο. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί με μαεστρία την τέχνη της πολυεπίπεδης γραφής, καθηλώνοντας τον αναγνώστη. Σε αυτόν εναπόκειται, αν θα μείνει μόνο στην μυθοπλασία ή αν θα ανακαλύψει τα υπέροχα κτερίσματα της γλώσσας που κοσμούν το έργο, καθώς και τα βαθύτερα νοήματα μέσα από τις καινοτομίες του δημιουργού.
Δεν φτάνει όμως τυχαία σ’ αυτό το αποτέλεσμα ο Γιάννης Καλπούζος. Οδεύει κατά τεκμήριο προς αυτή την πορεία, τηρώντας απαρέγκλιτα την αρχή της συντονισμένης έρευνας, για την ιστορική περίοδο που πραγματεύεται κάθε φορά. Ασφαλιστική δικλίδα στην επιτυχία, είναι η ενδελεχής μελέτη από πολλές πηγές, ώστε να σκιαγραφήσει καλύτερα την εποχή του έργου του και να την μεταφέρει στον αναγνώστη, χωρίς εξωραϊσμούς αλλά με μια θαυμαστή ευκρίνεια.
Σε όλο το βιβλίο κυριαρχεί το γινάτι. Το καλό και το κακό. Το κακό γινάτι είναι να θέλεις να υποτάξεις τον άλλον, να έχεις το επάνω χέρι στον έρωτα, στην οικογένεια, στην παρέα. Είναι η ξεροκεφαλιά, ο φθόνος, ο θυμός, η αντεκδίκηση και η εκδικητικότητα. Το καλό γινάτι είναι το δημιουργικό και καλό πείσμα. Να παλεύεις για να μην σου τσαλαπατούν οι άλλοι το φιλότιμο και την αξιοπρέπεια. Το γόνιμο πείσμα με το οποίο καταφέρνει κανείς να πετύχει όταν βάζει κάποιον στόχο ή έχει κάποιο όνειρο. Το γινάτι βγάζει μάτι, που λέγανε και παλιές γιαγιάδες.
Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο ιστορικό ανάγνωσμα γεμάτο με εικόνες, μουσικές και αρώματα της εποχής. Ένα διδακτικό βιβλίο για την ταυτότητα των Ελλήνων, για τα πάθη και τις αρετές των Ελλήνων και τέλος για το γινάτι.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ γεννήθηκε το 1960 στο χωριό Μελάτες της Άρτας, ενώ από το 1983 ζει στην Αθήνα. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί τα εξής έργα του: Η ποιητική συλλογή «Το νερό των ονείρων» και το μυθιστόρημα «Μεθυσμένος δρόμος» (Ελληνικά Γράμματα 2000). Η συλλογή διηγημάτων «Μόνο να τους άγγιζα» (Κέδρος 2002), η οποία επανεκδόθηκε το 2017 από της εκδόσεις Ψυχογιός, εμπλουτισμένη ποικιλοτρόπως κι επιμελημένη στο σύνολό της με τον νέο τίτλο: «Κάποιοι δεν ξεχνούν ποτέ». Το μυθιστόρημα «Παντομίμα Φαντασμάτων» (Άγκυρα 2005), το οποίο κυκλοφόρησε σε επιμελημένη στο σύνολό της επανέκδοση το 2015 από τις Εκδόσεις Ψυχογιός με τίτλο: «Σάος» και υπότιτλο: «Παντομίμα Φαντασμάτων». Οι ποιητικές συλλογές: «Το παραμιλητό των σκοτεινών Θεών» και «Έρωτας νυν και αεί», με την οποία ήταν υποψήφιος στη μικρή λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (Εκδόσεις Ίκαρος 2006 και 2007). Το μυθιστόρημα «Ιμαρέτ», το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, (Μεταίχμιο 2008 – Ψυχογιός 2015). Το «Ιμαρέτ» μεταφράστηκε και κυκλοφορεί στα πολωνικά και τα τουρκικά. Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορεί σε δύο τόμους και η διασκευή του «Ιμαρέτ» σε νεανικό μυθιστόρημα (για παιδιά άνω των 10 ετών), με εικονογράφηση του σκηνογράφου Αντώνη Χαλκιά. Τίτλοι: «Ιμαρέτ: Οι δυο φίλοι και ο παππούς Ισμαήλ» και «Ιμαρέτ: Φάρσες, πόλεμος και όνειρα». Με το διήγημα «Ο Λευτέρης» συμμετείχε στο συλλογικό έργο «Τέλος καλά, όλα καλά» (Καστανιώτης 2012). Το μυθιστόρημα «Άγιοι και δαίμονες» (Μεταίχμιο 2011 – Ψυχογιός 2015). Το μυθιστόρημα «Ουρανόπετρα» (Μεταίχμιο 2013). Το μυθιστόρημα «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου» (Ψυχογιός 2014). Το μυθιστόρημα «Σέρρα. Η ψυχή του Πόντου» (Ψυχογιός 2016).