Οι περισσότεροι εξ ημών, γνωρίζουν τον Δημήτρη Καμπουράκη ως δημοσιογράφο-παρουσιαστή ενημερωτικών τηλεοπτικών εκπομπών (Κοινωνία ώρα Mega – Mega Channel). Η ματιά και η πένα όμως του Δημήτρη Καμπουράκη, δεν κινείται μόνο στα μονοπάτια της επικαιρότητας. Έχει τρέξει και κάμποσα χιλιόμετρα στο στίβο του πεζογραφήματος με ένα εκ των γεννημάτων της να είναι το «άγιος αγύρτης». Μια μελέτη δοσμένη σε αφηγηματική μορφή που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη, τον Νοέμβριο του 2009.
Έναυσμα, πηγή έμπνευσης και κεντρικός κορμός του βιβλίου είναι ο «Παπουλάκος». Μια από τις πλέον αινιγματικές μορφές της ελληνικής ιστορίας. Ένας άνθρωπος που γεννήθηκε το 1770, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ασκώντας το επάγγελμα του εκδοροσφαγέα και κάποια στιγμή -στα μέσα του 19ου αιώνα- ξεσήκωσε την μισή Ελλάδα…
…
Ο ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ ή μοναχός Χριστόφορος, κατά κόσμον Χρήστος Παναγιωτόπουλος ή Χρηστοπανάγος, έζησε τα νιάτα του σαν νοικοκύρης, την ωριμότητα του σαν ζητιάνος, τα γηρατειά του σαν επαναστάτης και τα ύστερα γηρατειά του σαν φυλακισμένος. Παράξενη ζωή, αντίστροφη. Στην παραγωγική περίοδο του απρόσμενου βίου του ήταν χωμένος μέσα στις κοπριές, στα μαχαίρια και τα αίματα. Μέχρι τα πενήντα πέντε του χρόνια περιόδευε στα χωριά της περιοχής του, αγόραζε γουρούνια, τα έσφαζε και εμπορευόταν το κρέας τους. Ήταν χασάπης, συνεταιρισμένος μαζί με τα τρία αδέρφια του Αντώνη, Θανάση και Γιώργο. Είχε και μια αδερφή, λένε κάποια έγγραφα, αλλά ποτέ δεν έμαθα κάτι γι’ αυτήν. Το σπίτι τους που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Άρμπουνας Καλαβρύτων, δίπατο, ευρύχωρο, με μεγάλη αυλή και μια μουριά στην άκρη της όπου κρεμούσαν τα σφαχτάρια, φανερώνει ευημερία σε μια εποχή που βασίλευε η μαύρη φτώχεια.
…
Τα θέλγητρά αυτής της ευημερίας δεν ήταν καθώς φαίνεται ισχυρά και ικανά, για να κρατήσουν τον Χρήστο στην οικογενειακή εστία. Κάπου ανάμεσα στα 1825 και 1827 χτυπήθηκε από τύφο -μια ασθένεια που εκείνη την εποχή θέριζε κόσμο. Χαροπάλεψε τρεις ημέρες και εξελθόν από την προσωπική του “Κολυμβήθρα του Σιλωάμ”, τράβηξε μια τελείως διαφορετική πορεία στην ζωή του. Μια πορεία που τον οδήγησε πρώτα στον κολοφώνα της λαϊκής λατρείας-υστερίας και κατόπιν στην φυλακή. Τα έργα και τις ημέρες του Χρηστοπανάγου -από χασάπης έγινε καλόγερος και για πολλούς, σύγχρονούς του, προφήτης και άγιος- θα τα ανακαλύψετε στις σελίδες του βιβλίου «άγιος αγύρτης». Και όχι μόνο…
Μέσα από την ιστορία αυτού του ανθρώπου ο Δημήτρης Καμπουράκης μεταφέρει το κλίμα όλης της εποχής καθώς και ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν το νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος. Βρισκόμαστε στα μέσα του 19ου αιώνα. Η επανάσταση του ’21 έχει επιστρέψει την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα σε ελληνικά χέρια. Χέρια όμως που τα διαφεντεύουν οι ξένες ισχυρές δυνάμεις της εποχής Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία.
Το κτήριο της σημερινής Βουλής των Ελλήνων είναι Βασιλικά ανάκτορα. Ο Εθνικός Κήπος είναι ένα φρεσκοκαλλιεργημένο μέρος με μικρά δενδρύλλια. Η Αθήνα μέχρι πρότινος ήταν μια μικρή κωμόπολη, ο Πειραιάς ένα ψαροχώρι και η οδός Πειραιώς ένα φαρδύ μονοπάτι. Το έθνος μόλις έχει αρχίσει να αποκτά ξανά και να οργανώνει τον φυσικό του χώρο, πλέοντας μέσα σε μια τρικυμία που δημιουργούν οι διεθνείς εξελίξεις, τα ξένα κέντρα εξουσίας αλλά και το δικό μας ορθόδοξο πατριαρχείο.
Ο Παπουλάκος είναι μια αγράμματη και πολλές φορές παράλογη φωνή που βάλει εναντίον του κράτους, της εκκλησίας και των Εγγλέζων. Μια φωνή που συνεπαίρνει τις μάζες και τις οδηγεί πότε σε θετικά και πότε -τις περισσότερες εκ των περιπτώσεων- σε αρνητικά μονοπάτια. Μια φωνή που η ιστορία της κάνει περίλαμπρα φανερό ότι βασικός, βασικότατος στύλος της ορθής λειτουργίας και ευημερίας ενός κράτους είναι η παιδεία!
Διαβάζοντας το «άγιος αγύρτης», του Δημήτρη Καμπουράκη, και έχοντας στο νου όλα όσα βιώνουμε ως έθνος στις μέρες μας, θα αντιληφθείτε πολλά πράγματα και θα βγάλετε χρησιμότατα συμπεράσματα. Ίσως αν ξαναδιαβάσουμε την ιστορία μας να μπορέσουμε να δώσουμε μια άλλη ρότα στο πλοίο που λέγεται Ελλάς, μιας και η στραβή πορεία που αρμενίζει δεν είναι αποτέλεσμα στραβοτιμωνιών των τελευταίων δεκαετιών αλλά κάτι που ξεκίνησε εκεί… στο λυκαυγές, στις πρώτες στιγμές, στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
«Το ‘πε ο Παπουλάκος»
Μάνη, 1852. Με εντολή του βασιλιά Όθωνα, πέντε συντάγματα στρατού, ιππικό και πυροβολαρχίες κάνουν γιουρούσι για να συλλάβουν έναν ογδοντάχρονο καλόγερο, τον οποίο υπερασπίζονται 6.000 οπλισμένοι και 15.000 άοπλοι χωριάτες. Το μακελειό μοιάζει αναπόφευκτο.
Παπουλάκος. Θρυλική μορφή της λαϊκής θρησκείας τον καιρό της βαυαροκρατίας. Πρώην χασάπης και αναλφάβητος, ξεσήκωσε τον Μοριά και τα νησιά εναντίον του βασιλιά, των δεσποτάδων, των ξένων προστατών. Για το κράτος ήταν αγύρτης. Για την επίσημη Εκκλησία απόβλητος. Για τις φτωχές αγροτικές και ναυτικές μάζες άγιος και προφήτης. Οι κλωστές του ράσου του και το αίμα του, που το μάζευαν με βδέλλες, θεωρούνταν θαυματουργά. Οι σκοτεινές εσχατολογικές προφητείες του μνημονεύονται ως σήμερα. Η εξουσία τον κυνήγησε με μανία, αλλά κατάφερε να τον νικήσει μόνο με προδοσία.
Η μετεπαναστατική Ελλάδα μέσα από τη ζωή ενός αμφιλεγόμενου επαναστάτη καλόγερου. Ο Καποδίστριας, ο Όθωνας, ο Μάουρερ, το αυτοκέφαλο της Ελλαδικής Εκκλησίας, το τουρκοκρατούμενο Φανάρι, η Μεγάλη Ιδέα, το Ανατολικό ζήτημα, ο πανσλαβισμός, η επανάσταση της 3ης Σεπτέμβρη, ο Φαρμακίδης, ο Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ο Φλαμιάτος, ο Καΐρης, τα «Παρκερικά», τα «Μουσουρικά», ο Κωλέττης, ο Μαυροκορδάτος, ο λήσταρχος Νταβέλης. Το λυκαυγές ενός κράτους που ξεκίνησε από την αρχή στραβά…