Η Μελίνα Μερκούρη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου του 1920. Ήταν κόρη του Σταμάτη Μερκούρη και εγγονή του Σπύρου Μερκούρη. Ο Σταμάτης Μερκούρης ήταν βουλευτής αλλά και υπουργός στα υπουργεία δημοσίας τάξεως(από 22/11/1945 έως 27/2/1946) και δημοσίων έργων(από 27/2/1946 έως 11/3/1946). Ο δε Σπύρος Μερκούρης ήταν δήμαρχος της Αθήνας από 1/12/1899 έως 31/3/1914 και από 1/9/1929 έως 31/3/1934.
Η Μελίνα όταν βαπτίσθηκε έλαβε τα ονόματα Μαρία και Αμαλία, όμως όλη της την ζωή χρησιμοποιούσε το Μελίνα. Αφού τελείωσε το γυμνάσιο, συνέχισε τις σπουδές της στην Δραματική Σχολή του Εθνικού(τότε Βασιλικού) Θεάτρου. Η πρώτη της εμφάνιση στο «σανίδι» έγινε στην παράσταση «Το μονοπάτι της λευτεριάς» το 1944. Την παράσταση αυτή ακολούθησαν πλήθος άλλων επιτυχημένων εμφανίσεων μεταξύ των οποίων και η ενσάρκωση της Μπλανς στο «Λεωφορείον ο πόθος» το 1949. Η φήμη της αυξάνεται συνεχώς και θα βγει εκτός Ελληνικών συνόρων όταν η Μελίνα παίξει σε θέατρα της Γαλλίας, στο Παρίσι, και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, στη Νέα Υόρκη.
Παράλληλα με τις θεατρικές παραστάσεις, συμμετέχει και σε κινηματογραφικές ταινίες. Πρώτη της ταινία ήταν η «Στέλλα» το 1955. Ενσαρκώνοντας διάφορους ρόλους πότε στο σανίδι και πότε στο κινηματογραφικό πλατό περνάει ο καιρός και φτάνουμε στο 1967.
Η Μελίνα το 1967 βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ενώ στην Ελλάδα αναλαμβάνει την εξουσία η Χούντα μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Από το σημείο αυτό και ως την πτώση της Χούντας το 1974 αγωνίζεται με όποιο τρόπο μπορεί εναντίων των συνταγματαρχών και της παράνομης κυβέρνησης τους. Αποτέλεσμα αυτών των αγώνων είναι να δημευθεί η περιουσία της και να της αφαιρεθεί η Ελληνική ιθαγένεια. Και τα δύο αυτά «μέτρα» ανεστάλησαν φυσικά μετά την αποκατάσταση την δημοκρατίας στην Ελλάδα. 
Παράλληλα βέβαια με τους αγώνες κατά της δικτατορίας συνέχισε τις εμφανίσεις της, ελάχιστες όμως σε αριθμό, στο θέατρο και τις συμμετοχές τις σε ταινίες κυρίως στο Παρίσι, όπου παρέμεινε έως ότου επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974.
Στην Ελλάδα επέστρεψε μαζί με τον Ζυλ Ντασέν (Jules Dassin) ο οποίος είναι σύζυγος της από το 1965. Θα συνεχίσει να υπηρετεί την τέχνη της, όμως οι αγώνες για την δημοκρατία των τελευταίων ετών της έχουν εμφυσήσει το μικρόβιο της πολιτικής. Γίνεται ιδρυτικό στέλεχος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ) και με αυτό εκλέγεται βουλευτής το 1977. Το ΠΑΣΟΚ αναλαμβάνει την εξουσία της χώρας το 1981 και στις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου η Μελίνα κατέχει την θέση της Υπουργού Πολιτισμού. Από την θέση αυτή θα υπηρετήσει την χώρα μας για 9 χρόνια (από το 1981 έως το 1989 και από το 1993 έως το 1994). Η Μελίνα εργάστηκε σκληρά και άφησε την προσωπική της σφραγίδα σε πολλά πράγματα που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό της Ελλάδας. Επιγραμματικά να αναφέρουμε ότι:
– Ξεκίνησε τον θεσμό της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» το 1985 με πρώτη πολιτιστική πρωτεύουσα την Αθήνα.
– Ξεκίνησε τον θεσμό των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) με τα οποία έφερε το θέατρο κοντά στους Έλληνες της επαρχίας.
– Ξεκίνησε τους αγώνες για την επιστροφή των μαρμάρων της Ακρόπολης από το Βρετανικό Μουσείο. Τα μάρμαρα, δηλαδή, που είχε βγάλει παράνομα από την χώρα μας ο Λόρδος Έλγιν τον 19ο αιώνα.
– Έκανε γνωστό τον Ελληνικό Πολιτισμό σε ολόκληρο τον κόσμο μέσω εκθέσεων σε διάφορες πόλεις του πλανήτη.
– Καθιέρωσε την δωρεάν είσοδο των Ελλήνων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
– Ξεκίνησε την διαδικασία για την ανέγερση του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Στο μουσείο αυτό μια αίθουσα θα παραμείνει κενή έως ότου επιστρέψουν τα μάρμαρα της Ακρόπολης από το Λονδίνο.
– Πρωτοστάτησε στην διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς μέσω της αναστύλωσης των αρχαιολογικών χώρων αλλά και νεότερων κτισμάτων σε όλη την Ελληνική επικράτεια.
Το μεγαλύτερο έργο όμως της Μελίνας Μερκούρη ήταν ότι έφερε τον Ελληνικό Πολιτισμό κοντά στον σύγχρονο Έλληνα. Μας ευαισθητοποίησε και μας έκανε όλους περήφανους για την πολιτιστική μας κληρονομιά. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε η ίδια: «Ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας».
Η Μελίνα υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες Ελληνίδες ηθοποιούς και ταυτόχρονα μια πολιτικός που εργάστηκε με όλες της τις δυνάμεις για το καλό του τόπου και των Ελλήνων. Εκτός από τα παραπάνω υπήρξε και καλλίφωνος, έχοντας στο ενεργητικό της αρκετούς δίσκους μεταξύ των οποίων και οι: «Η Ελλάδα της Μελίνας» το 1964, «Je suis Greque» το 1971, «L’ oeillet rouge» το 1972 και ο «Si Melina m’ etait contree» το 1973.
Η Μελίνα Μερκούρη τα τελευταία χρόνια της ζωής της ήταν άρρωστη από την επάρατη νόσο. Όπως και σε κάθε τι που έκανε στην ζωή της, πάλεψε σκληρά με τον καρκίνο αλλά δυστυχώς έχασε αυτήν την μάχη, στο νοσοκομείο Memorial, στο οποίο είχε νοσηλευτεί και ο Ανδρέας Παπανδρέου, στη Νέα Υόρκη στις 6 Μαρτίου του 1994. Η τελευταία κατοικία της Μελίνας ήταν στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών όπου την συνόδευσαν οι Έλληνες με τιμές πρωθυπουργού. Άξιο λόγου είναι ότι την στιγμή που γινόταν η κηδεία της στην Ελλάδα, στο Broadway είχαν κλείσει σε ένδειξη πένθους τα θέατρα και τα καταστήματα.
Την μνήμη της Μελίνας τίμησε και η UNESCO καθιερώνοντας την 6η Μαρτίου (ημέρα του θανάτου της) ως Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού. Μετά τον θάνατο της, ο Ζυλ Ντασέν μαζί με φίλους της Μελίνας δημιούργησαν το ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη». Βασικός στόχος του ιδρύματος είναι η με οποιοδήποτε τρόπο βοήθεια για την ανέγερση του Νέου Μουσείου της Ακροπόλεως. Το ίδρυμα αγωνίζεται επίσης για την επιστροφή των μαρμάρων από την Αγγλία καθώς και για την προώθηση του Ελληνικού πολιτισμού εντός και εκτός Ελληνικών συνόρων.
Το όνομα της αγαπημένης μας Μελίνας Μερκούρη φέρουν ένας κινηματογράφος στο Ίλιον, ένας κινηματογράφος στην Άνω Ηλιούπολη, ένα θέατρο στον Βύρωνα και ένα θέατρο στον Βόλο. Η Μελίνα κατά την διάρκεια της κινηματογραφικής της καριέρας συμμετείχε σε 21 συνολικά ταινίες. Οι περισσότερες από αυτές είναι άγνωστες σε εμάς μιας και δεν έχουν προβληθεί ποτέ στην Ελλάδα. Οι ταινίες αυτές είναι:
1. Στέλλα (1955)
2. Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1956)
3. He who must die (1957)
4. Η Τσιγγάνα και ο Τζέντελμαν (1958)
5. Where the hot wind blows (1958)
6. Ποτέ την Κυριακή (1960)
7. Il Giudizio Universale (1961)
8. Ζήτω ο έρωτας (1961)
9. Φαίδρα (1962)
10. Οι Νικητές (1963)
11. Τοπ Καπί (1964)
12. Μηχανικά Πιάνα (1965)
13. 10:30 Ένα Καλοκαιρινό Βράδυ (1966)
14. Κάποιος μπορούσε να πεθάνει (1966)
15. Σικάγο (1969)
16. Υπόσχεση την Αυγή (1970)
17. Η Δοκιμή (1973)
18. Μία φορά δεν είναι αρκετό (1974)
19. Άσχημες συνήθειες (1976)
20. Κραυγή Γυναικών (1978)
21. Not by Coincidence (1983)