Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Βίος
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης έζησε την εποχή του εικονομαχικού διωγμού που εξαπέλυσε ο Λέων Γ’ ο Ίσαυρος.
Πρώιμη ζωή και μοναστικό κάλεσμα
Ο Προκόπιος γεννήθηκε στην Δεκάπολη της Ισαυρίας, μια ορεινή περιοχή της Μικράς Ασίας. Η Δεκάπολη της Ισαυρίας ήταν μια περιοχή με μητρόπολη την Σελεύκεια, και ήταν επίσης πατρίδα του Οσίου Γρηγορίου του Δεκαπολίτου.
Η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά η ζωή του συνδέεται στενά με την εποχή των εικονομαχικών διωγμών.
Στην Κωνσταντινούπολη, ο Προκόπιος αφιερώθηκε στη μοναχική ζωή, επιδιδόμενος σε αυστηρή άσκηση και προσευχή.
Αντιμετώπιση της υποκρισίας και αναχώρηση στην έρημο
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του βίου του, ο Προκόπιος εισήλθε πρώτα σε ένα μοναστήρι της πατρίδας του. Εκεί, η διαγωγή των μοναχών που ήταν βυθισμένοι στις υλικές μέριμνες του φάνηκε αντίθετη προς την ευαγγελική εντολή να μην μεριμνούμε για το αύριο (Ματθ. 6, 34). Αφού έκανε υπομονή για τέσσερα χρόνια, εμπιστεύθηκε τις αντιρρήσεις του στον ηγούμενο, ο οποίος του απάντησε: «Μα κανείς, τέκνο μου, δεν μπορεί να τηρήσει αυτές τις εντολές».
Απογοητευμένος, ο Προκόπιος εγκατέλειψε τη μονή για να μεταβεί στην έρημο. Εκεί, για επτά χρόνια, αφιερώθηκε στην αδιάλειπτη προσευχή, παντελώς αμέριμνος για τα επίγεια.
Πνευματική αναζήτηση και κάθαρση
Η πνευματική αναζήτηση του Προκοπίου ήταν μια εσωτερική μάχη ενάντια στα πάθη και τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης. Μέσα από την άσκηση και την προσευχή, επιδίωξε να καθαρίσει τον εαυτό του από τα εγκόσμια και να επιτύχει μια βαθιά πνευματική σύνδεση με το θείο. Αφού πέρασε με ακρίβεια κάθε άσκηση, εξαγνίστηκε πλήρως.
Υπεράσπιση της πίστης και της ενανθρώπισης του Ιησού Χριστού
Μαζί με τον μαθητή του και συναθλητή του Βασίλειο τον Ομολογητή, ο Προκόπιος προχώρησε στην αναίρεση των αιρετικών που αρνούνταν την αλήθεια της Ενανθρώπησης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και καταδίκαζαν την προσκύνηση των αγίων εικόνων.
Ο Προκόπιος ήλεγξε γενναία τους αιρετικούς εκείνους που περιφρονούν την ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, ως μη προσκυνούντες την εικόνα του Χριστού κατά σάρκα.
Καθοδήγηση και επιστροφή
Επειδή πολλοί επισκέπτες του ζήτησαν να ζήσουν υπό την καθοδήγησή του, δίδασκε σύμφωνα με τις διδασκαλίες των Αγίων Πατέρων. Παρόλο που είχε τόσες ψυχές υπό την καθοδήγησή του, παρέμενε στραμμένος προς τον Θεό και προέτρεπε τους μαθητές του να έχουν αγάπη προς τον Θεό και προσδοκία της Βασιλείας των Ουρανών. Φλεγόμενος από τον πόθο της ησυχίας, όρισε έναν διάδοχό του και επέστρεψε στην έρημο.
Διώξεις και μαρτυρία
Ο αυτοκράτορας εξαπέλυσε διωγμό κατά της τιμής των αγίων εικόνων. Ο τύραννος, πληροφορημένος για τις αρετές, τα ασκητικά παλαίσματα και την προσήλωση του οσίου Προκοπίου στις παραδόσεις της Εκκλησίας, διέταξε να τον φυλακίσουν.
Έστειλε έναν αξιωματούχο με εντολή να κάμψει το φρόνημά του. Στις κολακείες και στις απειλές του, ο άγιος απάντησε: «Όλα όσα εσείς θεωρείτε απολαύσεις, ας πάνε μαζί σας στο πυρ το εξώτερο. Όσο δε για τις απειλές σας, μάθετε ότι το ιερό Ευαγγέλιο μάς διδάσκει να μην φοβούμεθα εκείνους που σκοτώνουν το σώμα (Ματθ. 10, 28)».
Εφόσον ο άγιος Προκόπιος ομολόγησε την πίστη του στις άγιες εικόνες, ο μάγιστρος ισχυρίστηκε δήθεν, ότι και ο αυτοκράτορας ήταν ορθόδοξος και τιμούσε τις εικόνες και για του λόγου το αληθές του έδειξε και ασπάσθηκε μια εικόνα που φύλαγε στους κόλπους του. Ο άγιος, όμως, απάντησε ότι οι διωγμοί που επιβάλλονταν σε όλη την αυτοκρατορία κατά των ομολογητών ήταν απόδειξη ότι ψευδόταν.
Αφού ο απεσταλμένος έκανε την αναφορά του στον αυτοκράτορα, ο άγιος Προκόπιος υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και εστάλη εξορία, όπου και βρήκε την μακαρία του τελευτή σύμφωνα με κάποια από τα συναξάρια.
Με τον θάνατο του τυράννου (741) ο διωγμός κόπασε και, σύμφωνα τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη και άλλες πηγές, ο άγιος Προκόπιος επέστρεψε στο μοναστήρι του, όπου εκοιμήθη εν ειρήνη μετά από πολλά χρόνια.
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Γιορτή
Ο Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής γιορτάζει στις 27 Φεβρουαρίου.
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Απολυτίκιο
Φερωνύμως προκόπτων εν ασκήσει Προκόπιε, ήρθης εκ δυνάμεως Πάτερ προς αθλήσεως έλλαμψιν, Χρίστου γαρ την Εικόνα προσκυνών, μαρτύρων ανεδείχθης κοινωνός, μεθ’ ων πρέσβευε παμμάκαρ διαπαντός υπέρ των εκβοώντων σοι, δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενερνούντι δια σου πάσιν ιάματα.
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Απολυτίκιο
Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας· και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατόν τους πόνους εκαρποφόρησας· και γέγονας φωστήρ τη οικουμένη, λάμπων τοις θαύμασιν, Προκόπιε Πατήρ ημών όσιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Κοντάκιο
ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον
Εωσφόρον σήμερον η Εκκλησία, κεκτημένη άπασαν, κακοδοξίας την αχλύν, διασκεδάζει τιμώσά σε, ουρανομύστα Προκόπιε ένδοξε.
Άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και Ομολογητής. Στίχοι
Oυδέν Δεκαπολίτα γης πάσαι πόλεις,
Προς την νοητήν ένθα περ τάττη πόλιν.
Eικάδι εβδομάτη Προκοπίω τέρμα φαάνθη.